Và al contegnud

Dialèt cremàsch

De Wikipedia
(Rimandad de Cremasch)
Cremasch Quest articul chì l'è scriìt in lumbart, grafia cremàsca.


Al cremàsch 'l è la parlada da Crèma e i sò dinturne.

Al cremàsch 'l è 'na parlada lumbarda che la fa pàrt da le parlade galoitàleghe (piemuntés, emilià, rumagnól e venesià). Al è simil ma mia istès dal bergamàsch e dal bresà perchè töcc tré i fa part dal grupo uriental.

Diferense con l'italià

[Modifega | modifica 'l sorgent]
vocabolario italiano-cremasco

An generàl i sù i è istès da l'italià, però:

  • la lètera "z" la sa pronuncia mia com'è 'n Italià ('l è mia cum'è ozio, azione), perchè 'l è 'n sù che 'l ghè mia 'n dal cremàsch. La "z" 'l è püsé sonora, quasi cumè l'italià rosa.
  • Quand sa tróa la "s" e la "c" con 'na linea 'n mès le lètere le sa prununcia sempre separade: mes-cià (italià: mischiare).
  • Quand la parola la fines con du "c" chèste le sa pronuncia 'n modo duls (tecc, italià: tetto; lècc, italià: letto). Se la paròla la finés con "ch" alura la finés con la "c" düra (diabòlech, italià: diabolico; tòch, italià: pezzo).
  • Gh'è pò du sù che i gh'è mia 'n italià: ö e ü, ch'i sa pronuncia cum'è 'n tudèsch (söpa, italia: zuppa; nüsü, italià: nessuno).

I paìs 'ndu che sa parla cremàsch

[Modifega | modifica 'l sorgent]

I nóm cremàsch

[Modifega | modifica 'l sorgent]
Nóm an cremàsch Nóm an italià
Aghìta Agata
Agnésa Agnese
Albèrt, Bèrto, Bertì Alberto
Alént Valente
Alèse Alessio
Alfùns, Funs Alfonso
Ambròs Ambrogio
Armèla, Armelìna Ermellina (o Carmela)
Antòne, Tòne, Intòne, Tunì, Tunèla, Tògn, Tògna, Tugnina, Tunù Antonio, Antonia, Antonietta
Àna, Anì Anna, Annina
Àngel, 'Ngiolo, 'Ngiola, 'Ngialì, 'Ngiulì, 'Ngelìna Angelo, Angela, Angiolino, Angiolina
'Ngelìca Angelica
Andréa, Andreì, 'Ndreì, Andreìna, 'Ndreìna, 'Ndriàna Andrea, Andreino, Andreina
Bastià Sebastiano
Batésta, Batistì Batista, Battista
Benedèt Benedetto
Beniamì Beniamino
Biàs Biagio
Bìce Beatrice
Bùrtol, Burtulì, Bùrtula Bortolo, Bortola
Camél, Caméla Camillo, Camilla
Carméla, Carmelìna Carmela Carmelina
Carlo, Carlèto, Carlì, Carla Carlo, Carla
Caterìna, Catarìna, Catarinì Caterina
Ciàra, Ciarìna Chiara, Chiarina
Cèco, Cechì, Cèca, Cechìna Francesco, Francesca
Céser, Cesérì, Ceserìna Cesare, Cesarina
Custànt, Custantì Costantino
Cilia Cecilia
Cléto Anacleto
Chimèto Archimede
Curnéle Cornelio
Cristòfer, Cristòfen, Tòfen Cristoforo
Daèd Davide
Dagnél Daniele
Dàrio Dario
Duàrdo Edoardo
Duìch Ludovico
Dolfo Adolfo
Dóro Teodoro
Dumènech, Mènech, Minighì, Minèga, Minighìna Domenico, Domenica
Ernèst, Nèsto, Ernestì, Ernestina, Nèsta Ernesto, Ernesta, Ernestina
Filép Filippo
Francèsch, Franceschì Francesco
Frédo Alfredo
Faüstì Fausto, Faustino
Gabriél Gabriele
Gàsper Gaspare
Genüèfa Genoveffa
Giölio, Giölia, Giülièta Giulio, Giulia, Giulietta
Giàcom, Iàcom, Giacumì, Iacumì, Giacumìna, Iacumìna Giacomo, Giacomina
Gilio Virgilio
Giòrgio, Giurgì, Giurgèto, Giurgìna Giorgio, Giorgia, Giorgina
Gì, Gino, Gina, Ginèto, Ginèta Angelo, Angela, Luigi, Luigino, Luigina
Giuachì Giovacchino
Giüsèp, Üsèp, Üsèpa, Pì, Pino, Pina, pinèta Giuseppe, Giuseppa, Giuseppina
Giuòn, Giuanì, Giuàna, Giuanìna Giovanni, Giovanna
Gnésa Agnese
Gigi Luigi
Impòlet Ippolito
Incéns, Cènso, Cénsa, Censìna Innocente, Innocentina
Itòrio, Itòria Vittorio, Vittoria
Lüséa Lucia
Lisàndre, Alésandre Alessandro
Lüége, Lüis, Gigi, Gì Luigi
Madalèna Maddalena
Màrch Marco
Margaréta, Margaritì Margherita
Maréa Maria
Mìlio, Mìlia, Milièto, Milièta Emilio, Emilia
Ménto, Ménta, Mentìna Clemente, Clementina
Maté Matteo
Manuèl Emmanuele
Nando Fernando
Nunsia, Nunsiàda Annunciata
Napuliù Napoleone
Pàol, Paul', Paulìna Paolo, Paola
Pasquàl, Pasqualì, Pasqualìna Pasquale, Pasqualina
Pèpa, Pepìna Giuseppina
Pantigliù Pantaleone
Poldo Leopoldo
Piéro, Pierì, Piéra, Pierìna Pietro, Pietro, Piera
Pulònia Appolonia
Rìco, Richèto Enrico
Ròsa, Rusì, Rusìna, Rusèta Rosa
Rósol Rosolo
Saìna Savina
Séerì Severino
Serafì Serafino
Simù Simone
Sàndro Alessandro
Stén, Stéenì Stefano
Tàno Gaetano
Tarésa, Terésa Teresa
Tilio Attilio
Tumàs Tommaso
Ügènio Eugenio
Üstì, Üstìna, Üstinì Agostino, Agostina
Zaério Zaverio

I dé da la stamana

[Modifega | modifica 'l sorgent]

I mis da l'an

[Modifega | modifica 'l sorgent]

Möd da dì

[Modifega | modifica 'l sorgent]
  • Al cünta come al bastù pulèr
  • Al ga n'ha püsè da Giupì an da la sò baràca.
  • Al part l'antipòrt del vèscof.
  • Al perdù stiólta l'è a Melegnà.
  • Al varda i virs e càta le ràe.
  • An car e 'na carèta.
  • An quatre e quatr'òt.
  • Ansègniga mìa ai gat a rampegà.
  • Butunàt da dré.
  • Comot cumè 'n prét.
  • Dàga a trà.
  • Dàga 'na s-giàfa al diàol.
  • D'òr durìga che a vardàl sa fà fadiga.
  • Ès sóta la sguarnàsa di précc.
  • Fà i acc da Cechìno.
  • Fadigà cumè strepà 'l lì.
  • Fàm mia burlà dó/zó le bràghe.
  • Frà gnach e pitàch.
  • Ès an gichenòt.
  • Ès gnà bù de fa Ò col bicér .
  • Iga adòs la biligòrnia.
  • Iga adòs la picùndria.
  • Ìga adòs la (v)àca.
  • Ìga da dì.
  • Ìga la pasiù.
  • Ìghei mìa a cà töcc.
  • Leàga la mèsa.
  • Màgre an péch.
  • Mètes an tramès.
  • N'ha facc pègio da Bertòldo.
  • Parlà da squerciafìch.
  • Pelabròch da Sestèen.
  • Puciàga déte al nas.
  • Pütòst màngie pà e spüda.
  • Stà fra 'l gnàch e 'l pitàch.
  • Stàga da lùns cent car da rèf fai dó/zó.
  • Stüdübas.
  • Sbruìas le canèle.
  • Sculdà sö argǜ.
  • Scódes le 'òie.
  • Ès an trafegù.
  • Ucià zó.
  • Va' a Bagg a sunà l'òrghen!

Proèrbe

[Modifega | modifica 'l sorgent]
  • I agn e i bicèr da (v)ì iè mia da dì.
  • Fìdes da töta la zént, ma mìa di tò parént.
  • La gatìna fresùsa la g'ha facc i micì òrb.
  • Mèi vü catìf ma fürbo pütòst che vü bù ma 'gnurànt.
  • Per la cumpagnéa g'ha tócc la dóna apò al frà.
  • Pòta!, i dis i frat quant i sa scòta.

Us curelàde

[Modifega | modifica 'l sorgent]

Culegamèncc estèrni

[Modifega | modifica 'l sorgent]
Utegnüü da "https://lmo.wikipedia.org/w/index.php?title=Dialèt_cremàsch&oldid=1201140"