Element sintetich

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

I element sintétich a hinn element minga stàbil, cunt una mèza vída inscí cürta (da i fraziun piscítt del segund a un quaj miliun de ann), relativament a la vída de la Tèra, ch'al sa pö dí ca tüt i àtum ca gh'eren quand la s'è furmàda s'hinn desfaa cumpletament. Dunca, sa cugnüssenn dumà perchè sa fúrmenn in di reatur nüclear upür in di aceleradur de partisèj.
Ul prim element sintétich a l'è staa ul tecnézi, ca l'è andaa a impiení un bögg in de la taula periòdica: la descuvèrta de la sò mèza vída (4,2 miliun de ann) la metüü in ciar ca ga na pudéva vèss pü in natüra, vist ca tüt quèll c'al g'era al mument de la furmaziun del pianéta a l'è naa desfaa.

I element sintétich a hinn (indicaa anca ul nümer atòmich):

• Tecnézzi, 43
• Prumézzi, 61
• Element trans-ürànich:
  • Netüni, 93
  • Plütòni, 94
  • Ameríci, 95
  • Cüri, 96
  • Berchéli, 97
  • Califòrni, 98
  • Einsteini, 99
  • Férmi, 100
  • Mendelévi, 101
  • Nubéli, 102
  • Laurénzi, 103
  • Rüterfòrdi, 104
  • Dübni, 105
  • Seabòorghi, 106
  • Bohri, 107
  • Àssi, 108
  • Meitneri, 109
  • Darmstàdi, 110
  • Röntgéeni, 111
  • Unünbi, 112
  • Unüntrí, 113
  • Unünquàdi, 114
  • Unünpénti, 115
  • Unünèxi, 116

In de la lista gh'hinn denter anca i element ch'hinn minga staa ammò descuvert:

• Unünsèpti, 117
• Unünòcti, 118