Azoto

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Chèll articòl ché l'è adóma ü sbòss. Se vóter sì bù de mètega dént vergót de piö, preocüpès mia e próega. Issé de ìga ön'idéa de töcc i óter sbòss, ardì qé.

Chèlla us ché la gh'ha mia di foncc o i è tròp póche. Per piasér, zónta di fóncc a la us. Issé de ìga ön'idéa di ótre us senza fóncc, ardì ché.

L'Azòto l'è 'l elemènt chimich nömer 7 e ol sò simbul l'è "N" che 'l starès per Nitrogenum, che l'è 'l sò nòm en latì e che a sò ólta el vé del Grech nitron (nitrat de potasse) + -gen (che völ dì dàga éta a). En cundisiù de presiù e temperadüra stàndard el se tróa en fùrma molecolàra furmàda de du àtomi (sintetizàda col sìmbol N₂) al stat gasùs, e sóta chèsta fùrma el costetöés el 78% en volüm de l'ària che se respìra. L'è stat scuprìt del scensiàt scosés Daniel Rutherford endel 1772. L'è 'n elemènt prezènt endel strütüra de töcc i éser vivèncc come componènt esensiàl dei aminoàcidi e doza de le protetìne.