Và al contegnud

Pagina principala

De Wikipedia
Benrivad in su la Wikipedia in lengua lombarda
L'enciclopedia libera qe tuts i pœl dar una man a scriver
con 74 112 vox

Acess segur
Version standard

Clica chì per vardà l'indes di pagine Varda l'index   Varda la Guida essenziala   Pajina principala in Nœva Ortografia Lombarda   Dervir un cunt    Wikisource in Lombard    Wikizionari in Lombard

Vox ind la vedrina

La borlada de Costantinopel, miniadura francesa contemporania.

La borlada de Costantinopel (in grec: Ἃλωσις τῆς Κωνσταντινουπόλεως; in turc: İstanbol'on Fethi, Conquista de Istanbul) l'è staita la conquista otomana de la capitala de l'Imper Bizantin ind el 29 de maj del 1453. La toma de la citaa l'ha segnad la fin de l'Imper d'Orient, qe al durava de circa mella agn; i territore restaits i sarà conquistads ind el jir de poc agn (la Morea ind el 1460, e l'Imper de Trabisonda, stat bizantin indipendent nassid despò de la IV croxada, ind el 1461).

L'assede, guidad del sultan Maomet II, de apena 21 agn, l'era començad do mis inants. I bizantin i era guidads de l'imperador Costantin XI Paleolog, incoronad ind el 1448.

Dei storeg i dovra la data de la borlada de la citaa per marcar la fin del Medioev.

I Turc Otoman i era rivads ind l'Anatolia a'l prencepe del XIV secol. Ind el 1331 i hera conquistad Nicea, la principala citaa bizantina de la rejon; ind el 1354, grazie a la guerra civila intra l'imperatrix Ana de Savoia e 'l Joann VI Catecuzen, i hera ciapad Gallipol, qe l'era insé deventada una testa de pont ind i Balcan. Ind el 1361 l'era la volta de Adrianopel (ciamada dei turc Edirne), qe ind el 1365 la deventerà la nœva capitala otomana. A l'Imper Bizantin i restava adoma Costantinopel, Tessalonega (perdida ind el 1422) e la Morea. La capitala (enclav bizantina in territore otoman) la sarà assediada plu volte, ma senza resultads. Ind el 1394 la bataia de Nicopel e ol rivar del Tamerlan, qe al vencerà i Otoman ind la bataia de Ankara (1402), i salverà la citaa. Ind el 1422 i Otoman i sarà fermads sota i mure del Teodosi.


(Inanz)

A l' savivet qe ...

El Gaspar Vimercaa (1410 circa - Milan, 4 de settember 1468) a l'è staa 'n condottiee e politegh milanes.

Member de l'antiga familia di capitani di Vimercaa, l'è andaa in servizzi per el Ducaa de Milan finna de giovin e in di ultim guerr del Filipp Maria Vescont el guadagna 'me offizial la fiducia incondizionada del Franzesch Sforza. A la proclamazion de la Republega Ambrosiana, che la catta foeura el Sforza 'me sò condottiee, a l'è mandaa in la Bassa bergamasca e 'l se prodiga in la difesa de Carevasg, indova che 'l se destingh per la soa bravura in la tecnega de l'artilieria, indova che 'l riess a bloccà - in del 1448 - e a destrugà i difes del Marches de Mantoa.

L'è elegiuu in tra i 24 defensor de la libertà de la Republega, el s'è mostraa finna de subit in tra i fautor de la nomena del Franzesch Sforza 'me Duca de Milan. In del 1450 a l'è in tra i organizzator de la Rivoeulta de Milan che, grazia a la pagura de avègh de sottamettès a la Republega de Venezia per soraviv, la permett de dervì i trattativ per fà tornà el Ducaa, guidaa del Sforza.

In del renoeuvaa Ducaa a l'è faa consiliee del Duca e l'è creaa cont de Valenza. Restaa per ona desinna d'agn a Milan, a l'è ciamaa del Sforza a guidà i trupp milanes in la guerra contra Genoa, che 'l riess a ciappà el 19 de april 1464, a l'è nomenaa governator de la Città, menter 'l tacca la fortezza del Castellett, che la se rend dopo de pussee d'on mes, cont on gran us de l'artilieria.

(Va inanz)

Ind i oltre lengue...

I dex Wikipedie con plussee articoi: Ingles, Cebuan, Todesc, Svedes, Frances, Olandes, Russ, Spagnœl, Italian, Arab Egizian

Oltre lengue minoritarie: Piemontes, Catalan, Sardegnœl, Galles, Galizian, Ciovaç, Alemann, Sicilian, Tatar de Crimeia, Mannes.

Un proverbe a cas

Ocio!

  1. La lengua lombarda la g'ha miga un standard parlad o scriit, donca in su la Wikipedia i se dopera plussee de ortografie. L'è conseiad doperar-n vuna in tra la Scriver Lombard e la Nœva Ortografia Lombarda, ma i g'è anc dei grafie locai; per savir-n plussee, varda i ortografie acetade.
  2. La Wikipedia la garantess miga i so contegnids e l'è gnanca censurada per i s'cietin.

Wikipedia

Wikipedia l'è un'enciclopedia libera e portada inants apena de utents volontare. Ol so obietiv l'è de menar la cognossenza libera a tuts e in plussee lengue qe s'pœl.

I nost Cinq Pilaster i è:

  1. La Wikipedia l'è un'enciclopedia e miga un regœier de informazion senza controll
  2. La Wikipedia la g'ha un pont de vista neutral e i informazion i g'ha de vesser verifegabei
  3. La Wikipedia l'è libera: tuts i pœl dar una man a scriver e la g'ha la licenza dobia CC BY-SA e GDFL
  4. La Wikipedia la g'ha un codex de comportament e tuts i g'ha de rispetar-s
  5. La Wikipedia la g'ha miga dei regolle fisse fœra dei 5 pilaster.

Una vox de scriver

Cossa s'pœl far?