Pagina principala
|
Vox ind la vedrinaL'influenza spagnoeula, o gripp spagnoeula, diversamént conossùda come la spagnoeula o la granda influenza, l’è stada ‘na pandemìa de influenza, stranamént mortál, che infra el 1918 e ‘l 1920 l’hà coppàa desènn de persònn in del mond. L’è stada la primma di pandemìj del sècol quèll di vint caosada del virus de l'influenza H1N1. L’è rivada a infettà circa 500 milión de persònn in tutt el mond, anca on quàj abitànt di isól distànt de l’Oceano Pacifich e del Mar Glaciál Artich e l’hà provocàa la mòrt de 50 millión de persònn de 'na popolazión mondiál de pressappòch 2 miliárd. Per via de la mortalità, l’è stada definida come “la forma pussée grave de pandemia de la storia de l'umanitaa: defàtt l’hà caosàa pussée de vìttimm de la terrìbil pèste negra del sècol quèll di quattòrdes. La malattìa l’hà ridòtt de bon l'aspettativa de vita in sul princippi del sècol quèll di vint che, in del primm ann de diffusion de la pandemìa, la risultava sbassada de circa 12 ann. La pupàrt di epidemìj de influenza la faseva foeura quasi unicamént i paziént anziàn o giamò indebolìi; inscambi, la pandemìa del 1918 l’hà mazzàa soratùtt di gióvin madùr san in precedenza. Hinn stàa espréss divèrsi spiegazión possìbil per l’alt tass de mortalità de quèlla pandemìa chì. ‘Na quàj ricerca la suggerìss che la varianta specìfega del vìrus la gh’avèss ‘na natura stranamént violenta. On grupp de ricercadór, ch’ hànn cattàa su el virus di còrp di vìttimm congelàd, l'ha desquttàa che la trasfezión in di animàj la caosava a la svèltal'insufficienza respiratòria progressiva e la mòrt travèrs ona tempèsta di citochìnn (o ben 'na reazión foeura de misura del sistèma immunitari de l'organismo). A s’è donca pensàa che in di giovìn madùr la mòrt la fudèss ligada ai fòrt reazión immunitari; inveci la probabilità de sopravvivenza, ind ona quàj àrea, inscambi, la sarìss stada pussée elavada in di soggétt cont on sistèma immunitari pussée débol, compàgn di fioeulìtt e di anzián. Quand che el virùs responsàbil de la Spagnoeula l’è stràa trovàa e ricostruìi, l’è stàa possìbil de studiàll de manera pussée approfondida, ma i proprietà che l’hànn fàa inscì devastànt hinn stàa nò ben capìd. (Va inanz)
A l' savivet qe ...Paderna Dugnan (IPA: paˈdɛrna dyɲˈɲan, Paderno Dugnano in italian) a l'è on comun de 46 633 abitant de la citaa metropolitana de Milan, in Lombardia. Ona voeulta, a l'era un gròss center agricol ma a scomincià di agn '60 la s'è desvilupada l'industria e 'l numer de abitant a l'è vegnuu grand fin a rivà a asquas 50.000. El comun el se troeuva in del l'alta pianura lombarda, a 163 meter s.l.m., al margen meridional de la Brianza. El territòri comunal a l'è squas tutt urbanizzaa, foeura de la zona agricola orientala e settentrionala dent el Parch Grugntort-Villores e d'on quaj camp a redoss del fiumm Sceves, el cors d'acqua che la taja la cittaa da nòrd a sud. On alter cors d'acqua che la va a travers a Paderna Dugnan a l'è 'l canal Villores. Quel canal chì el corr minga lontan dal confine che 'l divid Paderna Dugnan dal comun de Vared. Part de l'area urbana de la Granda Milan e tacaa ai comun de Bollaa, Cinisell Balsom, Corman, Cusan, Limbiaa, Noeuva, Senagh e Vared, Paderna Dugnana a l'è on comun de la prima zenta urbana de Milan e a l'è situaa a circa ona desenna de chilòmeter a nòrd de Piazza del Domm. Segond la classificazion climatega el comun el se troeuva inde la "zona E", 2.404 GR/G e donca el limet massim permettuu per pizzà-sù el riscaldament a l'è de 14 or al dì dal 15 de ottober al 15 de april. (Va inanz)
Ind i oltre lengue...I dex Wikipedie con plussee articoi: Ingles, Cebuan, Todesc, Svedes, Frances, Olandes, Russ, Spagnœl, Italian, Arab Egizian Oltre lengue minoritarie: Piemontes, Catalan, Sardegnœl, Galles, Galizian, Ciovaç, Alemann, Sicilian, Tatar de Crimeia, Mannes.
Un proverbe a cas
"O ta mangiet la minestra o ta saltet da la finestra" |
Ocio!
WikipediaWikipedia l'è un'enciclopedia libera e portada inants apena de utents volontare. Ol so obietiv l'è de menar la cognossenza libera a tuts e in plussee lengue qe s'pœl. I nost Cinq Pilaster i è:
Una vox de scriver
Cossa s'pœl far?
|