Pruvincia de Vares

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

---

Pruvincia de Vares – Stemma

• Süperfiss: 1.199 km²
• Pupulazziun (2001): 812.477 ab.
• Densitaa: 678 ab./km²
• Nümer de cumün: 141
• Capitaal (pup. 2001): Vares (80.511 ab.)

---

Punüda int la Lumbardìa ucidentala, e bagnada a Òvest del Lagh Magiur, la cunfina a Est cunt el Cantun Tesin, a Süd cunt la Pruvinzia de Milan e a Süd-Ovest cunt la Pruvinzia de Nuara.

El Lagh de Vares.

La püpart del sò teritori l'è fáa sü de runch (46%) e de muntagn (32%); i toch de pianüra se tröen dumà int la part püssée a süd. Una carateristega del teritori varesòt l'è 'l gran nümer de lagh: el Lagh Magiur l'è 'l püssee grand, ma gh'è anca 'l Lagh de Vares e 'l Lagh de Munáa.

La gent la viv asquas tüta int i toch (de pianüra): i center abidáa püssée grand hin Vares, Büst, Gallaraa, Sarogn e, in sül lagh, Lüin.

L'ecunumìa de la pruvinzia l'è bela forta: anca se l'agricultüra al didincö la dà 'l pan a ben poca gent, l'è ben mudernisada e intensiva (fiur, agricultüra in sèra, e.i.v.); l'indüstria che l'è ben spantegada in sü tüt el teritori, a l'è forta suratüt in di broch tessij, eletrumecanegh, chimegh, e erunategh (basta dumà pensà a l'Aermacchi a Venegon e l'Agusta a Samaraa). Pö, al didincö, el setur di servizzi el giüga un röl semper püssée impurtant. Anca 'l Türisem 'l ciapa semper püssée pè, suratüt int i paisit lacüster. Bögna pö desmentegass nò de la Malpensa, vün di erupòrt püssée grand e impurtant d'Itàlia, e ben cugnussüü a nivell ürupee.

La lengua

La lengua ufizial l'è l'italian.
La lengua lucal, inscambi, l'è 'l lumbard, precisament quel ucidental. El dialet de Vares (ciamaa anca busin) l'è pütost vesin al mudel milanes, anca se 'l gh'ha una quai divergenza, suratüt del punt de vista funetegh. El varesot el furma un continuum bel ciar cunt el cumasch e cunt el lüganes. La zona meridiunal inveci la parla el büstoch, un olter dialet ucidental che però el gh'ha di carater uriginai ben marcaa. In de la riva setentriunal del Lagh Magiur se pöden truà di dialet che se vesinen püssee al mudel tesines pütost che a quel de la cità de Vares.