Mont Bianch
|
Quest articol chì l'è scrivud in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda |
El Mont Bianch (Mont Bllanc in arpitan, Mont Blanc in frances e Monte Bianco in italian) l'è la montagna pussee volta de la cadena di Alp e de tuta l'Europa, cont i sò 4.810,90 meter. La montagna l'è traversada del confin in tra la Franza e l'Italia, donca la mitaa setentrionala del massizz del Mont Bianch la se troeuva in del departement de la Volta Savoia, inveci la mitaa meridionala la se troeuva in de la Vall d'Aosta. La montagna l'è tuta situada in de la region etnolenguistega de l'Arpitania. Segond l'Institut Geografegh Nazzional de la Franza e i autoritaa frances, la scima la partegn tuta a la Franza[1], inveci segond l'Italia el confin el traversa la scima, tant 'me che l'è stabilid in del Tratad de Turin del 1860.[2]
Geografia[Modifega | modifica 'l sorgent]
La montagna la s'estend in sul territori di comun de Chamonix-Mont-Blanc e Courmayeur. El comun franzes de Saint-Gervais-les-Bains el revendega un territori piscinin in sul versant al mezdì de la scima, che 'l constituiss un exclave del territori comunal. El borgh de Chamonix l'è lilinscì a pressapoch 10km de distanza a nord de la scima, inveci el center abitad pussee vesin a la montagna l'è Entrèves, frazzion de Courmayeur.
Segond la SOIUSA[3], el mont e 'l so massiv el fa part de la sezzion di Alp Graie, in di Alp Nord-Ocidentai.
A gh'è tancc giazzer ch'i circonden la montagna, per esempi, el giazzer di Bossons che'l vegn de bass longh el versant setentrional del mont Maudit fina a la frazzion Bossons.
El Mont Bianch l'è circondad de tre vallade: la val Veny e val Ferret al mezdì in Italia e la val Chamonix al nord, in Franza.
Clima[Modifega | modifica 'l sorgent]
I condizzion meteorologeghe i poeuden cambià in d'ona manera svelta fiss. Apress a la scima, el vent el poeul rivà fina a i 150 km/h e la temperadura de l'aria fina a i -43°C.[4] A partì de pressapoch 3700m s.n.m. l'unega precipitazzion l'è la nev, e l'è pussee abondanta in istad parché l'aria freggia l'è manch umida. El zero termegh el poeul rivà a i 5000m de voltituden.
Referimencc[Modifega | modifica 'l sorgent]
- ↑ http://cnig.gouv.fr/APIGeoportail/API.php
- ↑ Tratad de Turin https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k960724/f44.item p. 32-...
- ↑ http://www.nimbus.it/liguria/Meteopercorso/soiusa.html
- ↑ François Labande, , t. 2 : À l'est du col du Géant, Éditions Arthaud, 1987