Imper Bizantin
Aspet
(Rimandad de Bizantin)
| Quell articol qì l'è scrivud in Lombard, cond l'ortografia Scriver Lombard. |
| Imper Bizantin Imper Roman d'Orient | |||
|---|---|---|---|
|
| |||
| Daits aministrativ | |||
| Nom ufiçal | Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων Imperium Romanum | ||
| Lengue ufiçale | Latina fina al 610, despò greca | ||
| Lengue parlade | Grec, Latin, in plu varie lengue local, per esempe Armen, Siriac, Copt ec. | ||
| Capitala | Costantinopel | ||
| Oltre capital | Siracusa (663 - 669) Nicea (1204 - 1261) | ||
| Dependenza da | Imper Latin d'Orient (1204 - 1261) Imper Otoman (1372 - 1402 e 1424 - 1453) | ||
| Politega | |||
| Forma de govern | Imper | ||
| Basileus | Imperador Bizantin | ||
| Nassida | 330[1] con Costantin I | ||
| Fin | 1453 con Costantin XI | ||
| Causa | Borlada de Costantinopel | ||
| Territore e popolazion | |||
| Zona jeografiga | Mediterranee | ||
| Economia | |||
| Valuda | Bisant | ||
| Relijon e societaa | |||
| Relijon principala | Ortodossa | ||
| Relijon de Stat | Ortodossa | ||
| Relijon minore | Catolicesim, Monofisism, Ebraism, Paganesim, ec. | ||
| Evoluzion territoriala | |||
| Evoluzion storega | |||
| Prima al g'era | |||
| L'è stait sostituid da | |||
L'Imper Bizantin (nom dovrad dai storeg modern per indicar l'Imper Roman d'Orient ind ol period medieval) l'è stait la continuazion de l'Imper Roman ind la zona orientala, con capital Costantinopel, a partir da la Tarda Antigitaa e in tut ol Medioev. L'Imper l'ha resistid ai invasion del V secol e a la fin de la part ocidentala, e l'è durad circa milla agn, fin a la conquista otomana de la capital ind el 1453.
I ajetiv "Bizantin" e "Oriental" i è dei termen creads dai storeg dop de la fin de l'Imper. I so citadin i dovrava ol nom "Imper Roman" (in grec: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων, trasliterazion: Basileia tôn Rhōmaiōn; in latin Imperium Romanorum) o "Romania" (grec: Ῥωμανία), e i se faxiva ciamar "Roman" o, in grec, "Romei" (Ῥωμαῖος).
Cronolojia essenziala
[Modifega | modifica 'l sorgent]- 330 Costantinopel nœva capitala de l'Imper.
- 395 Mort del Teodosi I e fin de l'unitaa de l'Imper, qe l'è dividid intra l'Arcadi (prim fiœl del Teodosi, part oriental) e l'Onori (Ocidental) .
- 527 Ol Justinian I l'è imperador.
- 532 Revolta de Nika.
- 533-554 Campagne militar del Justinian I: al descaça vià i Vandai dal Nordafriga, al conquista part de la Spagna, e a la fin conquista anc l'Italia despò de la guerra gotega
- 565 Mort del Justinian I.
- 568-628 L'imperador Eracli I al destrus l'esercet sasanide e al fà deventar la Persia un stat tributare.
- 634-641 I Arab i conquista i province orientai de l'Imper.
- 730-787 Period iconoclasta.
- 843-1057 Regn de la Dinastia macedona.
- 1002-1018 Ol Basili II al taca i Bulgar, e, grazie a una granda vitoria, al reporta la frontiera de l'Imper al Danubi.
- 1054 Scisma d'Orient.
- 1071 Ol Roman IV l'è vencid dei Seljuqids ind la bataia de Manzicerta: qesta fraca la met fin a la dominazion de l'Anatolia da part dei Bizantin.
- 1097 Bizantin e croxads i riconquista Nicea.
- 1186 I Bulgar i se revolta e i fonda un nœv regn.
- 1204 La conquista de Costantinopel de part dei croxads e la creazion de l'Imper Latin i porta a la desligazion dei domini bizantin intra l'Imper de Nicea, l'Imper de Trabisonda e il Despotad d'Epir.
- 1261 Costantinopel l'è riconquistada de l'imperador bizantin Miqel Paleolog.
- 1331 Borlada de Nicea.
- 1354 I Otomagn i passa ol Dardanei e i riva in Europa.
- 1402 I Otomagn i è vencids del Tamerlan aprœv a Ankara.
- 1422 I Otomagn i assedia Costantinopel.
- 1444 Vitoria dei Otoman a Varna contra un esercet croxad.
- 1452 Un olter tentativ de reunificazion dei ciexe.
- 1453 Borlada de Costantinopel e fin de l'Imper.
- 1460 Borlada de Mistra, co'l despotad de Morea.
- 1461 Borlada de Trabisonda, capitala de l'Imper de Trabisonda, governads de la dinastia dei Comnen.
- 1472 Matrimone de Ivan III de Russia e Sofia Paleolog: Mosca la deventa insé la Terza Roma.
Riferiments
[Modifega | modifica 'l sorgent]Bibliografia
[Modifega | modifica 'l sorgent]- (IT) Impero Bizantino ind la Treccani
- (IT) Impero Bizantino Arqiviad qé: ind el Zanichelli
- (IT) Warren Treagold, Storia di Bisanzio, Bologna, Società editrice il Mulino, 2005. 978-88-15-13102-7

