Pellagra

De Wikipedia
Lombard Quest articol chì l'è scrivud in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda
Om con la pellagra

La pellagra a l'è una malatia provocada del mancà de la vitamina B, de la niacina e, di voeulte, del triptofan che ghe voeur per sintetizài, che 'l sibia per mancanza in del mangià o per impossibilità de assimilàll, che l'era spantegada soratut in di popolazzion che viveven de farina de melga o de mais, vist che i sostanze che la fann vegnì no gh'è soratut in di prodot compagn de lacc, verze e cereai, ma minga in del mais, indova che l'è in d'una forma che la po vesser no doperada de l'organismo, foeura che per quand che l'è nixtamalizad.

El termen, de origin lombarda, el vegn de vun di sintom pussee evident de la malatia, o ben la pell che la deventa rugosa, e l'è stad introdot del Franzesch Frapoll. 'Sta malatia a l'era propi spantegada in Altitalia, indova che la sgent la viveva de polenta, e di gran progrsss in la soa cura inn stad fad del medegh lombard Gaitan Strambi, in tra la fin del '700 e 'l principi del '800. L'Imperator Isep II d'Asborgh l'ha vert a Legnan el prim ospedal per lotà contra la pellagra in del 1784, ma el sarra su quater agn dopo, e poch dopo del '800 i austriegh, che governaven quell toch de l'Altitalia, hann fad 'n indagen che l'ha descovert che la malatia a l'è no contagiosa e nanca genetica, ma dovuda al mangià soratut mais. Anca in del Regn d'Italia se proeuva a doperà l'intervent publegh per fermà la malatia, a l'epoca spantegada soratut in Veneto, con l'oblegh de denonzia e di statisteghe, ma a la fin, quand che 'l riva el '900, cont i condizzion de vita in campagna che deventen pussee bone grazzia a la revoluzzion industrial, la descompariss squasi del tut.

Domà in la mità del secol quell de vint se capiss che la malatia a l'è no provocada del mangià mais deperlu, ma de la carenza de la vitamina B e de la niacina, che vann integrade cont el rest del mangià.

Riferiment[Modifega | modifica 'l sorgent]

Alter proget[Modifega | modifica 'l sorgent]

Vos corelade[Modifega | modifica 'l sorgent]