Oxalis acetosella

Oxalis acetosella
occ.: sanzara / sanzera, erba brusca, cuca, panmoin de la Madona; or.: Alelüja, Erba salìna
	;
Classifigazion sientífiga
Regn:	Plantae;
Division:	Magnoliophyta;
Clas:	Magnoliopsida;
Ùrden:	Geraniales;
Famìa:	Oxalidaceae;
Zèner:	Oxalis;
Spéce:	O. acetosella;
Nomm binomial
	Oxalis acetosella; L.

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Oxalis acetosella (en bresà cunusìda come Alelüja o Erba salìna^[1]) l'è 'na spéce de piànta erbàcea che fà part de la famìa botànica de le Oxalidaceae. L'è uriginària de l'Europa e de 'na part de l'Asia. El nòm sapecìfich (acetosella) el se referés al saùr àgher che g'ha le sò fòie.^[2]

Descrisiù

La fiorés en primaéra, e la fà sö dei fiurilì biànch con de le striadüre culùr ròza, de rar se pöl troàn apò a rós o viòla.

Le fòie i è furmàde de trè fuiulìne a fùrma de cör, condèna piéga 'n mès. El gambì l'è sitìl e l'è de culùr rós / maròn, De nòt, quan che gh'è scür o quan che piöf, le fòie le se piéga 'n dét envèrs el gambì e i fiùr i se 'nturciùla sö compàgn de 'n füs. El fröt l'è 'na càpsula de 4÷10 mm che g'ha 5 cavità e ognöna de chèste le g'ha dét giü o du granì de somésa. La somésa, quan che 'l fröt l'è bèl madür, la vé tràda fò de 'n sistéma elàstich e la pöl rià a 'na bèla distànsa.

'Na ólta se la dopràa per dàga saùr a le 'nsalàte ma semài che se 'n màia tròpa la pöl véser tòsica perchè la g'ha dét l'àcit osàlico che l'è 'ndigèst.

Ambiènt endó la crès

Se la tróa perlopiö en zòne schiàde del sul perchè la g'ha bezògn de póca lùce e ömede, compagn dei bósch. Se pöl troàla de la pianüra 'nfìna ai dumìla méter de altésa.

Se la tróa 'n töcc i stàti de l'Euròpa (l'è fàcil de troà en töta l'Italia setentriunàla), ma apò 'n Asia 'n fìna al Giapù e 'n America setentriunàla.

Sinònim

Oxalis alba Steud.
Oxalis americana Bigelow
Oxalis americana fo. rhodantha Fernald
Oxalis longiflora L.
Oxalis montana fo. rhodantha (Fernald) Churchill
Oxalis montana Raf.
Oxalis nemoralis Salisb.
Oxalis taquetii R.Knuth
Oxalis vulgaris Gray^[3]

Galerìa de foto

Fiur
Fiur
Fòie
La fòia
El fröt (càpsula)
Habitat
'Na piantìna fiurìda

Riferimèncc

↑ Elisa Zersi, Prospetto delle piante vascolari spontaneee o comunemente coltivate nella provincia di Brescia, 1871 - Brescia, in Commentari dell'Ateneo di Brescia, per gli anni 1868 e 1869. (pò a sö google.books)
↑ Oxalis acetosella Arqiviad qé: [1] (Vive la Naturaleza)
↑ «Oxalis acetosella». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultàt ai 13 de zenér del 2010.

Neltje Blanchan (2005). Wild Flowers Worth Knowing. Project Gutenberg Literary Archive Foundation.

Colegamèncc estèrni

[1] Elisa Zersi, Prospetto delle piante vascolari spontaneee o comunemente coltivate nella provincia di Brescia, 1871 - Brescia, in Commentari dell'Ateneo di Brescia, per gli anni 1868 e 1869. (pò a sö google.books)

[2] Oxalis acetosella Arqiviad qé: [1] (Vive la Naturaleza)

[3] «Oxalis acetosella». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultàt ai 13 de zenér del 2010.

[1]

[2]

[3]