Dryopteris
| Dryopteris | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| occ.: Fìres or.: ??????? | ||||||||||||
 Dryopteris carthusiana
| ||||||||||||
| Classifigazion sientífiga | ||||||||||||
|
El Dryopteris ,[1] a l’è on géner di piant de la famiglia di driopterodàcei, de la sòtt-famiglia di driopteròidi, second la classificazión del Pteridophyte Phylogeny Group, on grupp di botànich che l’hà classifica in del 2016 . Quèll géner chì el tira denter di fìres che i sò nòmm comùn hinn fìres de legn, fìres mas’c o fìres a scud .[2] A gh’è pressappòch 300-400 speci in quèll géner chì. [3][2][4][5] Quèj speci chì hinn spantegàa in Asia, America, Euròpa, Africa e in di ìsol Pacìfich, con la diversità maggiora in del’Asia orientàl.[5][6] Tanti di speci gh’hànn di portinèst robùst e rampegant che formen ona coròna, cont on anèll di frasch compagn d’on vas. I sòri hinn redónd, cont on indusio a forma de scud (peltàa) . La gamba de la foeuja la gh’hà su di basèj ‘me la fudèss ‘na scala.
L’ibridazion e la pòliploidia hinn di fenòmen comùn de quèl gener chì, e gh’en tanti speci che s’hinn formàa per via de quèj procèss chì. I speci di fìres del nòrd America gh’hànn fàa capì ai ricercadór che gh’eren di relazión strècc tra tanti speci di Dryopteris, e quèst l’è on esempi de speciazion travèrs l’ibridazion allopòliplòida. [7]
Speci scernìd foeura
[Modifega | modifica 'l sorgent]Quèl géner chì el gh’hà dent on mucc de speci. La classificazión del Pteridophyte Phylogeny Groupla suggerìss che gh’hinn circa 400 speci;[2] Modell:As of, Lista di fìres e licopodi del mond la gh'hà denter 328 speci e 83 ibrid.[3] Di speci tràd denter in del géner Dryopteris, compagn per esempi de la Dryopsis, la Stenolepia e la Nothoperanema, hinn distint per di alter orìgin.[3]
- Dryopteris abbreviata
- Dryopteris aemula – fìres slargada profumada de fen
- Dryopteris affinis – fìres mas’c scheiósa
- Dryopteris alpestris
- Dryopteris amurensis
- Dryopteris apicisora
- Dryopteris arguta – fìres del legn de la còsta
- Dryopteris azorica
- Dryopteris backeri
- Dryopteris barbigera
- Dryopteris bissetiana
- Dryopteris blandfordii
- Dryopteris bodinieri
- Dryopteris borreri
- Dryopteris cambrensis – fìrez mas’c strèccia
- Dryopteris campyloptera – fìres de legn di montagn
- Dryopteris canaliculata
- Dryopteris carthusiana – fìres strèccia a scud
- Dryopteris caucasica
- Dryopteris caudifrons
- Dryopteris celsa – fìres longa
- Dryopteris championii
- Dryopteris changii
- Dryopteris chapaensis
- Dryopteris chinensis
- Dryopteris chrysocoma
- Dryopteris cinnamomea – fìres de legn de canèlla
- Dryopteris clintoniana – Fìres de legn del Clinton
- Dryopteris confertipinna
- Dryopteris cordipinna
- Dryopteris corleyi
- Dryopteris costalisora
- Dryopteris crassirhizoma
- Dryopteris crinalis
- Dryopteris crispifolia
- Dryopteris cristata – fìres a scud con la crèsta
- Dryopteris cyatheoides
- Dryopteris cycadina
- Dryopteris cyclopeltiformis
- Dryopteris decipiens
- Dryopteris dehuaensis
- Dryopteris dickinsii
- Dryopteris dilatata – Fìres larga a scud
- Dryopteris discrita
- Dryopteris enneaphylla
- Dryopteris erythrosa
- Dryopteris erythrosora – fìres d’autùn
- Dryopteris expansa – Fìres a scud del nòrd
- Dryopteris fibrilosa
- Dryopteris fibrilosissima
- Dryopteris filix-mas – fires mas’c
- Dryopteris floridana
- Dryopteris formosana
- Dryopteris fragrans – fìres a scud profumada, fìres de legn profumada
- Dryopteris fructuosa
- Dryopteris fuscipes
- Dryopteris gamblei
- Dryopteris goerigiana
- Dryopteris goldieana – fìres de legn del Goldie
- Dryopteris gongboensis
- Dryopteris guanchica
- Dryopteris gushanica
- Dryopteris gushiangensis
- Dryopteris gymnophylla
- Dryopteris gymnosora
- Dryopteris hasseltii
- Dryopteris hendersoni
- Dryopteris hirtipes
- Dryopteris huanganshanensis
- Dryopteris hupehensis
- Dryopteris hwangii
- Dryopteris hypophlebia
- Dryopteris immixta
- Dryopteris inaequalis
- Dryopteris incisolobata
- Dryopteris integriloba
- Dryopteris integripinnula
- Dryopteris intermedia – fìres de legn de mèzz
- Dryopteris junlianensis
- Dryopteris juxtaposita
- Dryopteris kinkiensis
- Dryopteris labordei
- Dryopteris lacera
- Dryopteris lancipinnula
- Dryopteris lepidopoda
- Dryopteris lepidorachis
- Dryopteris liyangensis
- Dryopteris ludoviciana – fìres de legn del sud
- Dryopteris macropholis
- Dryopteris manshurica
- Dryopteris marginalis – fìre de legn marginàl
- Dryopteris matsumurae
- Dryopteris minjiangensis
- Dryopteris monticola
- Dryopteris montigena
- Dryopteris nanpingensis
- Dryopteris neolepidopoda
- Dryopteris nigropaleacea
- Dryopteris nigrosquamosa
- Dryopteris nyalamensis
- Dryopteris nyingchiensis
- Dryopteris odontoloma
- Dryopteris oreades – fìre mas’c di montagn
- Dryopteris pacifica
- Dryopteris pallida
- Dryopteris paludicda
- Dryopteris panda
- Dryopteris parasparsa
- Dryopteris pedata
- Dryopteris peninsulae
- Dryopteris podophylla
- Dryopteris polita
- Dryopteris prosa
- Dryopteris pseudo-sikkimensis
- Dryopteris pseudoatrata
- Dryopteris pseudodontoloma
- Dryopteris pseudofibrillosa
- Dryopteris pseudomarginata
- Dryopteris pseudouniformis
- Dryopteris pulcherrima
- Dryopteris qandoensis
- Dryopteris quatanensis
- Dryopteris reflexosquamata
- Dryopteris remota – dìres a scud scheiosa
- Dryopteris rigida
- Dryopteris rosthornii
- Dryopteris sacrosancta
- Dryopteris saxifraga
- Dryopteris scottii
- Dryopteris semipinnata
- Dryopteris sericea
- Dryopteris serrato-dentata
- Dryopteris shensicola
- Dryopteris shibipedis
- Dryopteris sichotensis
- Dryopteris sieboldii
- Dryopteris sikkimensis
- Dryopteris silaensis
- Dryopteris sino-sparsa
- Dryopteris sinoerythrosora
- Dryopteris sinofibrillosa
- Dryopteris sordidipes
- Dryopteris sparsa
- Dryopteris squamifera
- Dryopteris squamiseta
- Dryopteris stenolepis
- Dryopteris subatrata
- Dryopteris subbarbigera
- Dryopteris subexaltata
- Dryopteris sublacera
- Dryopteris sublaeta
- Dryopteris submarginata
- Dryopteris submontana – fìres a scud rigida
- Dryopteris subtriangularis
- Dryopteris tarningensis
- Dryopteris tenuicula
- Dryopteris tenuissima
- Dryopteris thibetica
- Dryopteris tieluensis
- Dryopteris tokyoensis – fìres de legn de Tokyo
- Dryopteris tsangpoensis
- Dryopteris tyrrhena
- Dryopteris uniformis
- Dryopteris varia
- Dryopteris venosa
- Dryopteris villarii
- Dryopteris wallichiana –fìres de legn di Alp
- Dryopteris wenchuanensis
- Dryopteris wuyishanensis
- Dryopteris yigongensis
- Dryopteris yungtzeensis
- Dryopteris zayuensis
-
Dryopteris goldieana, fìres del Goldie -
Ecologia
[Modifega | modifica 'l sorgent]I speci del genér Dryopteris hinn on mangià per i fantasma d’ona quàj specie de lepidòpter per esempi la Batrachedra sophroniella (che la mangia domà la Dryopteris Cyatheoides) e ‘l Sthenopiseauratus.
Cultivazion e usanz
[Modifega | modifica 'l sorgent]Tanti speci de Dryopteris hinn dopràa assosènn ‘me di piant ornamentàl in di giardìn, soratùtt la Dryopteris affinis, la Dryopteris erythrosora, e la Dryopteris filix-mas, cont on mucc de cultivar.
La Dryopteris filix-mas l’è stada doprada ind la pupart de la stòria di òmen ‘me bon de desfescià i vèrmen e l’era l’ùnega fìres indicada ind la farmacopea di Stat Unii. A gh’è l’usanza de tradizión in Scandinavia de doprala contra de l’infestazion di ragn ross (Dermanyssus gallinae).
Riferiment
[Modifega | modifica 'l sorgent]- ↑ Sunset Western Garden Book, 1995:606–607
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Modell:Citation
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Modell:Citation
- ↑ Zhang, Li-Bing (2012). "Molecular circumscription and major evolutionary lineages of the fern genus Dryopteris (Dryopteridaceae)". BMC Evolutionary Biology 12 (1): 180. DOI:10.1186/1471-2148-12-180. ISSN 1471-2148. PMID 22971160.
- ↑ 5,0 5,1 Sessa, Emily B. (2015-08-01). "What We Do (and Don't) Know About Ferns: Dryopteris (Dryopteridaceae) as a Case Study". Systematic Botany 40 (2): 387–399. DOI:10.1600/036364415X688844.
- ↑ Sessa, Emily B. (March 2017). "Into Africa: Molecular phylogenetics and historical biogeography of sub-Saharan African woodferns ( Dryopteris )". American Journal of Botany 104 (3): 477–486. DOI:10.3732/ajb.1600392. ISSN 0002-9122.
- ↑ Sessa, Emily B (2012). "Unraveling reticulate evolution in North American Dryopteris (Dryopteridaceae)". BMC Evolutionary Biology 12 (1): 104. DOI:10.1186/1471-2148-12-104. ISSN 1471-2148. PMID 22748145.