Wikipedia:Pulitica e regulament

Quela pagina chì l'è no una vus enciclupedega. L'è una pagina de servizzi che la gh'ha denter di infurmazión ch'i revarden la manera de laurà ins la Wikipedia. Se te see un wikipedista, te duvariss cercà da andà adree a 'sti infurmazión 'l püssee pussibil, insì da mantegn di standard cumpagn in tüta la wiki. Se te gh'hee di dübi, lassa un messagg a'l Grott.

La wikipedia l'è un pruget da culaburazión, purtaa inanz dumà da di vuluntari. ‘L sciröö del pruget ’l se pö definì insì:

L'ubietiv da la wikipedia a l’è da fà sü un’enciclupedia libra e multilengu, la püsse granda dal mónd, e in cuntegnüü e in prufunditaa; a vuremm anca che la devena una fónt afidàbila.

La wikipedia la gh'ha i so pulítich e regulament, acetaa da i fundadur e da i partecipant al prugett, e che a hinn cunsideraa esenzial pal sò ben funziunà. Vargün de 'sti regulament a l'è stabilizaa, vargün'òlter l'è anmò adree a vess desvilüpà. Pian pian che la wikipedia la se fà püsse granda, i regulament i gh'hann da adatàss a i necessitaa növ.

I cinqu pilaster

	La wikipedia l'è una enciclupedia. L'ubietiv de 'stu prugett a l'è da fà sü una enciclupedia. I artícuj i gh'hann da vess de cuntegnüü enciclupédich, e i pàginn de discüssión i henn là per mejuràj. Vidè anca Quel che la wikipedia a l'è mía.
	La wikipedia l'è ubietiva e la mategn un pónt de vista neutral in tücc i artícuj. Se esísten di pónt de vista diferent sura un tema, al cuvena representaj tücc in manera equilibrada.
	La wikipedia l'è un'enciclupedia libra che tücc i pören dà una man a scriv. Tüt i cuntegnüü i henn suta i licenz Creative Commons Atribüzion-Divid a l'istessa manera 3.0 e GFDL. I pören vess spantegaa o linkaa cume da manüal.
	La wikipedia la gh'ha un codes de cumpurtament: gh'è da respetà tüt i druvat. I culaburadur da la wikipedia i gh'hann urígen e upiniun diferent: 'l cuvena tratà ognidün cun rispet. Vidè anca resulüzión de cunflit.
	La wikipedia la gh'ha mia di regul fiss, föra che per i cinqu principi in quela pagina chì. Donca cerchii da vegh mia gena e tachè a fà di mudifegh. La perfezion l'è mia necessaria, anca se l'è 'l noster ubietiv final.

Tüt i regul che a truvii chì suta i henn basaa ins i cinqu pilaster, che i henn quij che i ghe definissen i carateristegh.

Regul general

Andii adree ai cunvenzión de stil Par mantegnì la cunsistenza dal pruget, a l'è impurtant da sütà cert cunvenziun de stil int 'l furmaa di artícuj.

• • Andè adree ai cunsej dal libru da stiil.
  • Vardè i istrüzion per cume mudifegà una pàgina.
  • Al cuvena metegh cüra particula int 'l nomm d'un artícul: di völt una parola la pö avègh di significà diferent: vidè pàgina da desambiguazión.
  • A esísten di templat) ch'i pören vegnìv bon per cert artícul (münicipi, pruvenc e.v.i.).
  • La wikipedia la cunten anca di imàgin ceh a pudii caregà sü anca vialter, vide duvrà imàgin.
  • Se pensii che 'l cuven scancelà una pàgina, metègh denter 'l templat {{Scancelà}} e scrivè giò i mutivazion. La pagina la sarà pöö caregada utumaticament intra i paginn da scancelà; a esísten anca ul registru da pàgin a füsiunà, ul registru da pàgin da mejurà, e vün d'artícuj dumandaa.
  • Al cuven mía che la prima versiun d'un artícul la sia perfeta, ni sussenn estesa, gimò che la pö mejurà cul temp: però 'l cuven da fà un bun sbozz.

Respett per i dirit d'utur 'l cuntegnüü da la wikipedia 'l se destribüiss suta la GNU free documentation licence. In du parol, quela licenza chì la permet da druvà, mudificà, e destribüì i docüment in manera libra e senza restrizión. Prima da cupià dal material che 'l ven di òltar sit, a ghähii da vess siür che 'l se pòda destribüì suta 'sti tèrmin chì, che 'l sìa de dumini püblich, o sedenò ch'hii ciamaa 'l permess a l'utur. Vardee che duvrà dal material senza auturizazión 'l pöö purtà di prublema legaj.

Cumè ch'i s'àplichen 'sti norm?

La Wikipèdia la g'ha mia una strütüra geràrchica o centralizada che la cuntrola i cuntegnüt. Semm tücc editur del pruget. Tücc i pöden redatà i artìcuj di olter per eliminà erur, ampliàj o mejuràj, o anca participà in di discüssiùn per dumandà ciariment, pruponn idej, o criticà artìcuj. L'únega gerarchia in del prugjet l'è che un quaj druvat l'è anca aministradur. I ünich atribuzión straurdinari di aministradur i henn la capacitaa de scancelà e blucà artìcuj, e esclüüd i druvat vandàlich.

L'ünega roba che ciamum l'è che tücc quij che participen respeten i norm e la pulìtega de la Wikipedia, e che pröven a culaburà pusitivament. Propi cume i artìcuj, quej norm chì i henn miliruràbel, ma dumà se i gh'avaren resültaa ütil in stu pruget o in alter wikipedie. Se gh'è di norm che cunsideree mia eficass, vegg o miliuràbel, fee fö i vòster resùn int la pagina de discüssiùn.

I druvat che se dedichen a fà ediziùn vandàlich, o che pröven i sò punt de vista cuntra la magiur part di Wikipedist, pòden vess mandaa via dal pruget daj aministradur. A l'istessa manera, i paginn che crean "guèr d'ediziùn" incuntrulaa pòden vess blucaa daj aminstradur, fintant che la ghe sarà mia una sulüziùn cun cunsens.

Cume s'è rivaa a stabilì sti norm?

La magiùr part di norm che regulen el funziunament dal pruget s'henn stabilii per cunsens di participant. In general, i norm de la Wkipedia lumbarda i henn istess (o i henn simel) a quij che s'èn stabilii in la Wikipedia in ingles e in di òlter lenguv.

L'ubietiv de sti pàginn chì l'è descriv i norm che s'henn desvilüpaa int la cumünitaa. Sti norm i seguiten svilüpàss e a adatàss segund i necessitaa dal pruget.

Regulament specifegh

Ultra aj norm general, gh'è vari norm specifegh ch'i gh'hann de vess tegnüü a ment.

Cuntribüzion

• Contribüii in dij argument che a cugnussii, o che a sii disponibel a imparà.
• Doperè mia dij bot. I bot i pören vess druvaa dumà se auturizaa da la cumünità, de solit cume sistema svelt per netà di paginn prublematich. Se a vurii met in pee un bot a gh'hii da ciamàgh 'l permiss a la cumünità. Per via di prublema che la lmo.wiki la gh'ha avüü in passaa, qualsìa druvat che 'l carega sü articul vön dop de l'alter int una manera che 'l pudariss vess un bot 'l gh'ha de dàgh una spiegazion a la cumünità. La decision finala la sarà pöö quela ch'i ciapen i admin.
• Evitè anca de duperà i tradütur utomàtegh. La qualità dij tradüzion l'è minga acetabel. Però se pòden duperà come bas per una tradüzion manuala, cunt una atenzion speciala a custrüzion sintatich minga curet.

Comportament

• Firmè i cumment in dij paginn de discüssion.
• Evitè da scriv parulasc.
• Evitè de fà dij attach personaj.
• Druvè minga i paginn de discussion cume sit per fà dij discüssion personaj.
• Conettev prima de fà dij cambi impurtant a un articul esistent.
• Cerchè da vegh pazienza cun i druvat növ.
• Fè minga dij articuj sura de violter o sura i vòst rob persunaj.
• Evitè da fà di "guèrr d'edizion" (fà e desfà cuntinuament i cambiament pulemegh a un articul).

Cuntegnüü

• Se a scrivii mia in vöna di du variant principal, metè un templat che 'l spiega la varianta che sii adreee a druvà.
• Integrè i voster cambiament a l'artìcul (limitèv no a giuntà paràgraf in fund a l'artìcul).
• Stabilii 'l cuntest de l'artìcul (dè mia per scüntaa che 'l letur a'l sia specialista in del tema in quistion).
• Metii definizion e descrizion aprupriaa.
• Citè i font, e druvè referenz adeguaa.
• Evitè fras che i pöden vess ubsulet da chì a poch temp.
• Se a cumentii argument de rumaanz, cinema, e.i.v., avisè al principi de l'artìcul!
• Fè artìcuj che i henn ütil per i letur.
• Metii anca una quaj sumejanza.
• Fe dumà ligam che i sien adeguaa al cuntest (a cuvena mia fà tücc i ligamm pussìbil imaginabil!)
• Descrivè 'l cuntegnüü di ligam de föra.
• Druvè mia ligam da fö quand che gh'è un ligam intern a la Wikipedia. Metè i ligam da fö in d'una sezión final.
• Evitè referenz circular (presempi: Chest artìcul de la Wikipedia a'l trata de ...)
• Esagerè mia la impurtanza di fat, persunagg, over d'art, e.i.v. cunt fras vöj. Mej mettegh fat.
• Stè no lì a travestì i upiniun persunal. Paris a l'è la cità püssee bela del mond. a l'è parzial. Gh'è de la gent che la cred che Paris l'è la cità püssee bela del mond. l'è ancamò parzial...

Stil

• Druvè una grafia e gramatega che i henn atestaa per la vostra varianta.
• Se a fii una pagina növa, o a giuntè una categuria növa, o se a scrivii un incipit, druvè i cunvenzion di nom.
• Se a fè sü un templat general o a giuntè un quajcoss a un templat general che gh'è giamò, druvè vöna di du grafij principal.
• Copiè minga da font originaj.
• Fè minga articuj òrfen! Tücc i articuj i gh'hann d'avegh dij culegament cunt almanch una pagina.
• Generalment, eviteè citazion in dij olter lengov, o metègh la tradüzion, per fà insì che tütt 'l sia comprensibel.
• Duperè semper el camp Argument de la mudifica quand che fè dij cambiament, fasénd una descrizon piscinina de 'sè che avii faa. Sta roba chì la jüta la gent che la fà la revision aj "Ultim cambiament".
• Respetè i cunvenzion per risaltà i parol. Generalment, se resalta cun 'l grasset la prima aparizion de la parola che l'è 'l titul de la pagina (cumpres i nom alternativ) in principi de l'articul. E 'l cursiv 'l vegn duperaa per i parol in olter lenguv, o quand che se parla propi de quela parola chì.
• 'L culur 'l se dopera domà in cas eccezionaj e quand mla gh'è ona bona rason (avertiment, gràfegh...). On numer esageraa de color el poeud fà diventà i articoj pòcch coerent cont el format. E poeu, la presentazion del color la poeud varià second el navegador ecc. ecc.
• Dopere i titoj e i sòta-titoj cont moderazion.
• Cerche semper de fà minga fras o elench tròpp longh.
• Evite i salt de ligna doperand el còdes <br> se la gh'è nò ona bona reson. Per separà i paràgraf, el gh'è nò problema cont el doperà ona ligna traj paràgraf. Doperand i còdes wiki per fà dij elench, sezion etcetera.
• Evite paragraff d'ona ligna. Cerche de agruppà i articoj in paragraff lògich.
• Dopere minga sòta-paginn.