Stats Unids de la Granda Austria

De Wikipedia
Quella vos chi l'è orfena Quella vos chi l'è orfena, o ben la gh'ha minga di conligament che riven de alter vos.
Meten dent almen vun che 'l vaga ben e toeu via quella vis chi.
Lombard Quell articol qì l'è scrivud in Lombard, cond l'ortografia Scriver Lombard.
Mapa di Stats Unids de la Granda Austria e principai grœp etnig.

I Stats Unids de la Granda Austria (todesc: Vereinigte Staaten von Groß-Österreich) i è staits un projet de reforma radicala de l'Imper Austro-Ungeres proponid da un grœp de studios vexin a l'Arciduca Francesc Ferdinand d'Asburg-Este e a la so moier Sophie Chotek von Chotkowa, de orijen ceca, qe l'è mai stait realizad. Qesta proposta in particolar l'è staita svilupada da Aurel Popovici ind el 1906.

L'imper di Asburg l'era multi-etnig, e g'era di tension al so intern per la mancanza de rapresentazion de tœts i popoi. Una prima reforma l'era staita la creazion de la dobia monarqia (Ausgleich) ind el 1867 con l'imperador Francesc Jusep, qe la portava al poder tedesc (austrieg) e ungeres, qe i era però adoma ol 44% de la popolazion. I oltre nœv entnie i g'hiva nissun autogovern.

Ol Francesc Ferdinand al g'hiva l'intenzion de cambiar l'organizazion de l'imper, col crear un insema de stats autonomi sœ base etnig-lenguistega, confederads insema col nom de Stats Unids de la Granda Austria. G'era però di oposizion sovertœt ind l'area ungeresa, qe la saress staita ridimensionada.

A la fin, l'Arciduca l'è stait copad a Sarajevo ind el 1914, e l'è començada insé la Prima Guerra Mondiala. L'Imper, fracad, al sarà desligad, in part prope sœ la base di division etnige.

Oltre cartine[Modifega | modifica 'l sorgent]

  • Mapa di Stats Unids de la Granda Austria segond ol proponir de Popovici, 1906
    Mapa di Stats Unids de la Granda Austria segond ol proponir de Popovici, 1906
  • Mapa lenguistega de l'Imper Austro-Ungeres, 1911
    Mapa lenguistega de l'Imper Austro-Ungeres, 1911

Bibliografia[Modifega | modifica 'l sorgent]

  • (DE) Erich Kowalski, Die Pläne zur Reichsreform der Militärkanzlei des Thronfolgers Franz Ferdinand im Spannungsfeld von Trialismus und Föderalismus, Universitätsbibliothek Wien, Vienna, 2005
  • (DE) Aurel Popovici, Die Vereinigten Staaten von Groß-Österreich. Politische Studien zur Lösung der nationalen Fragen und staatrechtlichen Krisen in Österreich-Ungarn, Lipsia 1906.

Ligam de fora[Modifega | modifica 'l sorgent]

Utegnüü da "https://lmo.wikipedia.org/w/index.php?title=Stats_Unids_de_la_Granda_Austria&oldid=1271818"