Re Desiderio

De Wikipedia

Insigne Langobardiae.svg

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.


Desiderio, cunusìt apò col nòm de Daufer, Dauferius e Desiderius, (Brèsa, entùren al 710 – Liégi?, dòpo 'l 774), l'è stat re dei Longobàrcc del 756 al 774.

Uriginàre de Brèsa, l'è stat fat dùca de Tuscia del re Astolf. Dòpo la mórt de Astolf el g'ha miràt al tròno dei Longobàrcc en upuzisiù al fredèl (e fredecesùr) del re apéna mórt, Rachis, che 'l gh'ìa abandunàt monastér de Montecassino endoche 'l s'ìa ritiràt e l'ìa turnàt a Pavia. Rachis el catàa en bèl pó de sostègn endèl Italia setentriunàla, envéce töcc i upuzidùr del cazàt del Friuli de Rachis e Astolf i sustignìa Desiderio, che l'è riàt a otègner el sostègn del Papa Stéfen II e del re dei Franchi, Pipì 'l Cürt, gràsie a la promèsa de respetà le cundisiù de pace acetàde de Astolf dòpo che 'l gh'ìa perdìt e de ritiràs dei teretóre del Imper Bizantì ocupàcc del da Liutprando (quach cità del Ezarcàt e de la Pentàpoli). El papa isé 'l g'ha fat presiù sö Rachis el "re frà", che 'l se mostràa dübiùs e che l'ìa apò 'ndebulìt de chèi entra i sò sustenidùr che gh'ìa póra de nà a fà 'nversà i franchi. Endèl mes de mars del 757 Rachis el g'ha dicidìt de turnà a ritiràs endèl sò monastér, e isé 'l g'ha dirvìt la stràda a la 'ncoronasiù de Desiderio.


A la sò 'ncurunasiù Desiderio el g'ha prumitìt de restetöéser al Papa divèrse cità che chèsto 'l gh'ìa perdìt. en càmbe del sò sostègn. El cunflìt co la Santa Sede sóta 'l papa Stéfen III l'è nasìt perché el papa el se upunìa al matremóne de Carlo Magn co la fiöla de Desiderio. Isé chèsto el g'ha desmèt de consegnà le cità.

Per vìa de le sò intensiù de slargà fò la sò 'nflüènsa 'n Italia, el g'ha finìt però de fà spaentà 'l Papa e i dücàcc longobàrcc meridiunài. Desiderio el rìa però a sotamèter Benevento e Spoleto e a numinà come regènt de chest'öltem sò fiöl Adelchi. Piö tàrde el g'ha stabilìt 'na aleànsa col Re Tasilù III de Baviera, che 'l g'ha spuzàt Liutperga, 'na fiöla de Desiderio.

Dàto che 'l regn dei Franchi el pasàa 'na fàze de debolèsa, Desiderio l'è riàt a prezentàs come protetùr del papàt e Papa Stéfen III en sostànsa el s'è troàt a depènder a leèl pulìtich de lü. Stéfen III però 'l se upunìa endèl 768 a che Carlo Magn el spuzès 'n ótra fiöla de Desiderio, che gh'ìa nòm Gerperga (o Bertrada), ma prim che 'l mürìes endèl 772 el gh'ìa fat pace col Re Longobàrt.

El Papa nöf, Adriano I, però, el g'ha domandàt a Carlo Magn de aidiàl cùtra Desiderio, perchè l'üniù de le dinastìe la s'ìa rumpìda dòpo che Carlo el gh'ìa repüdiàt Gerperga endèl 771 e che 'l ghe l'ìa dàda 'ndré a sò pàder. Entàt gh'ìa sücidìt apò che, Gerberga, la védova de Carloman, fredèl de Carlo Magn, la g'ha sercàt protesiù al Re dei Longobàrcc dòpo che gh'ìa mort el sò spus endèl 771, e Desiderio el g'ha recunusìt i fiöi de Gerberga come èredi legài. Desiderio el g'ha sercàt de cunvìncer el papa Adriano I perchè 'l curunès a Re dei Franch i fiöi de Carloman, ma 'l Papa el s'è refudàt, isé Desiderio per ripìca e per sforsàl a cambià edèa el g'ha ocupàt 'na part del sò teretóre.

El Papa Adriano el g'ha rispundìt col domandàga sostègn ai Franchi, i quài, endel'istàt del 773, i g'ha 'nvadìt l'Italia conde vintisìch o trenta mìla òm. I Longobàrcc i è stacc batìcc de bröt a Mortara (Ara Mortis) e i Franchi i g'ha mitìt sóta asédio la sò capital Pavia. El fiöl de Desiderio, Adelchi, el g'ha organizàt en ezèrcit a Verùna per córer a aidià sò pàder, ma i Franchi i g'ha ciapàt el sopraènt e a Adelchi gh'è tocàt de scapà a Costantinòpoli. L'asédio l'è finìt co la cunquìsta de Pavìa endèl zögn del 774. Desiderio e sò spùza Ansa i è stacc deportàcc en Frància e i g'ha pasàt el rèst dei sò agn seràcc sö endèla abasìa de Corbie. Se pènsa che Desiderio el sàpe mórt entùren al 786. El Regn dei Longobàrcc isé l'è pasàt sóta Carlo Magn, che 'l s'è fat encurunà Re dei Longobàrcc a Pavìa. L'ìa la prìma ólta che 'n rè germànich el ciapàa el tìtol de 'n regn che 'l gh'ìa cunquistàt.

Famìa[Modifega | modifica 'l sorgent]

Desiderio l'ìa spuzàt conde Ansa, compagn de lü uriginària de Brèsa. Par che la g'hape it 'n 'nflüènsa bastànsa fòrte endèla pulìtica religiùza del sò spus, e 'nsèma alü la g'ha fondàt divèrsi monaster (el piö 'mportànte l'è chèl de S. Mighél e S. Piéro a Brèsa che piö tàrde el g'ha ciapàt el nòm de San Salvadùr e dòpo amò Sànta Giùlia).

Ansa e Desiderio i g'ha ìt alméno sich fiöi che se g'habe nutìsia:

  • Anselperga, badèsa de San Salvadùr a Brèsa
  • Adelperga, che gh'è nat en spùza a Arechi II de Benevento
  • Liutperga (o Liutpirc), spuzàda con Tasilù III de Baviera.
  • Desiderada (o Gerperga?), spuzàda e pò refüdàda de Carlo Magn (cunusìda pò a col nòm de Ermengarda per vìa del poema del Manzoni).
  • Adelchi, l'ünech fiöl mascc che se g'hape nutìsia, prìncipe dei Longobàrcc e asociàt al tròno de sò pàder Desiderio

Bibliografìa[Modifega | modifica 'l sorgent]

Utegnüü da "https://lmo.wikipedia.org/w/index.php?title=Re_Desiderio&oldid=962512"