Verùna

De Wikipedia

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.


Panoràma de Verùna.

Cuurdinàde geogràfiche: 45° 26' N 10° 59' E


Verùna
Comun
Verùna - Bandera Verùna - Stema
Verùna - Sœmeanza
Verùna - Sœmeanza
Dats aministrativ
Nom ofiçal Verona
Stat Itàlia
Rejon Vèneto
Provinça Provincia de Verùna
Lengue ofiçai lèngua italiana
Nassida 550 a.C.
Politega
Sindeg Damiano Tommasi
(29 giugn 2022)
Orgen lejislativ consiglio comunale di Verona
Territore
Coordinade 45°26′19″N 10°59′34″E / 45.438611°N 10.992778°E45.438611; 10.992778
OSM 44830
Voltituden 59 m s.l.m
Superfix 198,92 km²
Abitants 255 588 ab.
(1º genar 2023)
Densitaa 1284.88 ab./km²
Confin Bussolengo, Castel d'Azzano, Grezzana, Mezzane di Sotto, Negrar, Pescantina, Roverè Veronese, San Giovanni Lupatoto, San Martino Buon Albergo, San Pietro in Cariano, Sommacampagna, Sona, Villafranca di Verùna, Buttapietra, San Mauro di Saline e Tregnago
Fus orari UTC+01:00 e UTC+02:00
Varie
Prefiss 045
Codex postal 37100 e 37121–37142
Sigla autom. VR
Codex ISTAT 023091
Codex catastal L781
Sant protetor San Zen vescovo
Cl. climatega
Cl. sismega
Localizazion
Verùna - Localizazion
Verùna - Localizazion
Sit istituzional


Verùna (Verona 'n italià e 'n latì; Vérone 'n francés; Verone 'n furlà; Bern, Dietrichsbern o Welschbern en todèsch; Bearn en cìmbro) l'è 'n cümü italià, de la regiù del Vèneto, en Pruvìncia de Verùna. El g'ha presapóch 256.110 abitàncc e 'l g'ha 'na superfìce de 206,63 km², per 'na densità de 1182 ab./km². El cunfìna coi cümü de Bussolengo, Buttapietra, Castel d'Azzano, Grezzana, Mezzane di Sotto, Negrar, Pescantina, Roverè Veronese, San Giovanni Lupatoto, San Martino Buon Albergo, San Mauro di Saline, San Pietro in Cariano, Sommacampagna, Sona, Tregnago, Villafranca de Verùna.

L'è strersàda del fiöm Adige e la rèsta a 'an trentìna de chilòmetri del Lach de Garda.

Stória[Modifega | modifica 'l sorgent]

La cità de 'Verùna, somèa che la sàpe stàda fondàda dei Galli Cenòmani söndèn sit del neolìtich so le rìe del Adige. Dòpo l'è deentàda 'na colònia romàna (endèl an 49 prìma del Signùr ai verunés ghe vé dat la citadinànsa romàna), col nòm de Augusta. Piö tàrde amò, l'è stàda sóta i Ostrogòti, sóta l'impéro bizantì, e dòpo la conquìsta dei Longobàrdi l'è deentàda la séde de 'n dücàt importànte.

Sèmper a Verùna, 'ndèl an 774, Carlo Magno el g'ha mitìt fì a l'öltema rezistènsa dei Longobàrdi, minàda del Adelchi, fiöl del re Desiderio. Adelchi 'l sercarà de rifügiàs a Verùna ma a la fì ghe tocarà scapaà con cèsto feneserà 'l Régno dei Longobàrdi.

Monümèncc[Modifega | modifica 'l sorgent]

La cità l'è stàda deciaràda patremóne de l'umanità de l'UNESCO per vìa de la sò strütüra urbàna e per la sò architetüra: Verùna l'è 'n bèl ezèmpe de cità che s'è svelöpàda de menemà e sènsa 'nterusiù per dumìla agn, e isé la g'ha 'ntegràt elemèncc artìstich de gran qualità de perìodi stòrich diferèncc.

'Ntra i monümèncc piö 'mportànti gh'è:

L'Aréna de Verùna (anfiteàtro romàno) endèna fóto fàda de nòt
La céza de San Zén

Archivi:

  • Anfiteatro romano
  • Catedràl gàtica (séc X)
  • La céza romànica de San Zén
  • Divèrsi palàs, come 'l Palazzo del Consiglio
  • Castel Vècc
  • Put Scalìger (1354)

Curiozità[Modifega | modifica 'l sorgent]

La teràsa de Giulièta, Verùna.

A Verùna gh'è stat ambientàt giöna de le piö famùze tragédie teatrài de William Shakespeare, el Romèo e Giulièta. En cèntro a la cità gh'è amò la cà 'ndóche, segónt la stória, stàa la Giulièta.

Wikimedia Commons
al gh'a dent roba culegada a: