Dolly Parton

De Wikipedia
Lombard Quell articol qì l'è scrivud in Lombard, cond l'ortografia Scriver Lombard.
Dolly Parton (2005)

La Dolores Rebecca Parton, cognossuda come Dolly Parton (Sevierville, Tennessee, 19 de jenar 1946) l'è una cantautora, atora e musicista stadunidensa, famosa soratœt per la soa contribuzion al jener country.

In plœ de quater dexegn de carriera discografiga la s'è guadagnada el nom de "rejina de la musiga country"[1], con vinticinc singoi rivads in cima ai classifege americane[2] e quarantun album rivads ind la top ten.[3] Insema a Reba McEntire, l'è l'uniga artista country a hir-ga tocad la prima posizion ind i classifege dei singoi almanc una volta per quater dexegn vun dree a l'olter.[4] A cavall fra i agn otanta e i agn novanta la g'ha anc hid grand sœcess ind el jener pop.

De denter dei so bran musigai plussee famos i se pœl citar I Will Always Love You (diventad famos grazie a Whitney Houston qe la g'ha realizad una reinterpretazion qe l'è stada fra i singoi de major sœcess de la storia de la musiga pop), Jolene, 9 to 5 e Coat of Many Colors. Segn carateristig de Dolly Parton i ènn el timber vocal (l'è una sopran), un fort e a volte esajerad sens de l'umorism e un aspet particolarment vistos, derivad anc de nœmeros intervents de qirurjia plastiga. L'è anc cognossuda per la so ativitaa de volontariat; la Fondazion Dollywood de lee creada e dirijida, la se ocupa principalment de l'alfabetizzazion dei s'ciets. Dolly l'è po cognossuda perqè l'è la fondadora del parc de divertiments Dollywood qe al se trova in Tennessee, vixin a Nashville.

Biografia[Modifega | modifica 'l sorgent]

La Dolly Parton l'è nassuda a Sevierville, una citaa picinina de campagna del Tennessee oriental, ai pè dei Smoky Mountains. L'era la quarta de dodex fradei, tants dei quai i g'ha fait carriera come artists; intra qests i se pœl regordar Stella Parton (po anc lee cantanta, nassuda ind el 1949) e Randy Parton (cantant e om d'afar, nassud ind el 1953). La soa l'era una familia estremament povera, come la Parton de spess la regorda ind i soe interviste[5] e in vergœne dei so canzon plussee autobiografige, compagn de Coat of Many Colors. L'era anc una familia relijosa miga poc, de orientament pentecostal; el stess pader de Dolly l'era un predicador.[6] Fin de picina, la Parton la g'ha ambiad a cantar ind i ciexe e qeste soe raix musigai le se refletissen ind la soa produzion musigal in studi e in viv, qe la includiss nœmeros spiritual. Prima de compir dex agn la g'hiva ja cantad in program radiofonig e televisiv locali de l'area del Tennesse oriental, compagn qe el famos show de Cas Walker, qe l'andava in onda sœ la radio WIVK-FM e sœl canal televisiv WBIR-TV de Knoxville. A tredex agn la g'ha scrivud un quai bran per la Goldbang Records, una picina etiqeta discografiga de la Louisiana e la s'era esibida ind el program radiofonig Grand Ole Opry de Nashville (per l'emitenta radio WSM), indoqe la g'ha cognossud el cantautor Johnny Cash, qe al g'ha po hid un rœl important ind l'incorajar-la a segœtar ind la carriera musigal[7] Apena finids i studi ind el 1964, la Parton la s'è trasferida a Nashville in busca de furtuna ind el business de la musiga country.

El prim grand sœcess de la Parton come solista l'è stait el bran Jolene, qe al g'ha tocad la prima posizion ind i classifege. El bran l'è anc'mò un dei plœ famos de la Parton e l'è stait metud da la revista Rolling Stone ind la lista dei 500 millior canzon de tœts i temp. Dop de Jolene e I Will Always Love You, la Parton la g'ha ambiad a tœver una serie de sœcess, con vot singoi rivads ind la prima posizion dei classifege del 1974 al 1980. El sœcess al g'ha dait a la Dolly la possibilitaa de hvir-ga un propi program televisiv, ciamad Dolly! (1976-1977) e de produxer in propi i so album. I soe canzon i ènn insí diventade talment celebre qe tants artists i g'ha vœlud far-n dei reinterpretazion; fra qei qí i se pœl cuntar Rose Maddox, Kitty Wells, Olivia Newton-John, Emmylou Harris e Linda Ronstadt.[8]

Al principi dei agn '80, la Parton la g'ha ambiad a diversificar la soa ativitaa artistega e professionala po anc fœra de l'ambit musigal, insí la g'ha fait un debut come atora cinematografiga in banda a Jane Fonda ind el 1980 col film Dai 9 ai 5... orari continuad (la soa colona sonora la g'ha el singol 9 to 5 de la stessa Dolly). Dop del sœcess de qell film la Dolly la g'ha fait olter film. I ènn nœmerose anc i comparide de la Dolly ind serie televisive, compagn de la serie Hannah Montana ind la qual la Parton la g'ha interpretad la zia de la protagonista Hannah Montana (interpretada da Miley Cyrus de la qual la Parton, per dir-la tœta, l'è la madrina).

A la metaa dei agn '80 la Parton la g'ha metud sœ el parc de divertiments Dollywood, a Pigeon Forge, ind el Tennessee. La strutura la g'ha guadagnad un sœcess grandissim e ind i agn seguents la g'ha segœtad a desvilupar-s; incœú la dà el lavorar a quasi 3000 persone. A partir de Dollywood la Parton la g'ha costruid un picinin imper de struture de divertiments, qe incœú i includissen fra l'olter un parc aquatig (Dollywood's Splash Country) e la cadena de teater-ristorant Dixie Stampede.

El penultim album publigad de la Parton l'è Better Day, vegnud fœr ind el 2011 con l'etiqeta discografica de la stessa Dolly, la Dolly Records. El 13 de jenar 2012 l'è vegnid fœr el film Joyful Noise ind el qual la Dolly la recita in banda a Queen Latifah e Keke Palmer. Ind el 2014 el vegn fœr l'ultim disc de la Dolly, Blue smoke.

Prem e Recognossiments[Modifega | modifica 'l sorgent]

El so nom l'è stait metid ind la Songwriters Hall of Fame.

Per el so contribut a l'industria musigal, la g'è staita dedicada una stella sœ la Hollywood Walk of Fame al 6712 de Hollywood Blvd.

Ind el 2011 al g'è stait assegnad un Grammy Award a la carriera[9].

Filmografia[Modifega | modifica 'l sorgent]

Titol Ann Rœl Note
Nine to Five (Dai 9 ai 5) 1980 Doralee Rhodes Nomination—Golden Globe 1981 – Milliora atora protagonista - Millior canzon orijinal
The Best Little Whorehouse in Texas (El plœ bell bordell del Texas) 1982 Mona Stangley Nomination—Golden Globe 1983 - Milliora atora indun film comedia o musigal
Rhinestone (Strass) 1984 Jake
Steel Magnolias (Magnolie d'axal) 1989 Truvy Jones
Linea diretta - Un'occasione unica 1992 Shirlee Kenyon
The Beverly Hillbillies 1993 Lee stessa cameo
Frank McKlusky, C.I. 2002 Edith McKlusky
Miss Congeniality 2: Armed & Fabulous (Miss FBI, infiltrada speçal) 2005 Lee stessa cameo
Gnomeo and Juliet (Gnomeo e Julieta) 2011 Dolly Gnome vox
The Year Dolly Parton Was My Mom (L'ann qe Dolly Parton l'era la mè mama) 2011 Lee stessa
Joyful Noise (Rumor joios) 2012 G.G. Sparrow

Serie televisive[Modifega | modifica 'l sorgent]

Titol Ann Rœl Note Titol Episodi
Dolly and Carol in Nashville 1979 Trudy Film TV
Lily: Sold Out 1981 Lee stessa Film TV
Smoky Mountain Christmas 1986 Lorna Davis Film TV
Wild Texas Wind 1991 Thiola "Big T" Rayfield Film TV
Heavens to Betsy 1994 Betsy Baxter Film TV Episodi pilota, mai trasmetid
Mindin' My Own Business 1994 imprenditora Episodi pilota, mai trasmetid
Unlikely Angel 1996 Ruby Diamond Film TV
The Magic School Bus 1996 Katrina Eloise 'Murph' Murphy Serie TV "Ep.39 - Una vacanza speçal (ST3)"
Blue Valley Songbird 1999 Leanna Taylor Film TV
Reba 2005 Dolly Majors Serie TV "Reba's Rules of Real Estate"
Hannah Montana 2006, 2007, 2010 Zia Dolly Serie TV
  • ST1 Guai foi, zia Dolly
  • ST2 Nemixe... amixe
  • ST4 Pore, bye bye!

Discografia[Modifega | modifica 'l sorgent]

Curiositaa[Modifega | modifica 'l sorgent]

La celebra pera Dolly, prim mamifer clonad de la storia, la ciapa el nom propi de Dolly Parton. El nom "Dolly" l'è nassud defait del sujeriment del so allevador in onor a la prosperosa cantanta country, dait qe la cellula clonada l'era una cellula mamaria[10].

Note[Modifega | modifica 'l sorgent]

  1. Whitburn (2005), p. 578
  2. Bronson (2006)
  3. A proposit de Dolly Arqiviad qé: [1]
  4. Chart Beat Thursday: Ke$ha, Janet, Reba
  5. Dolly Parton talks new album, tour Arqiviad qé: [2] , CNN, 9 de lœi 2002
  6. Backwoods glam Arqiviad qé: [3] , «The Washington Times», 1m de dexember 2006.
  7. V. Cash (1998)
  8. PARTON&sql=11:wiftxql5ldde~T1 Biografia de la Dolly Parton press Allmusic
  9. Dolly Parton la ricev un grammy award
  10. Listen to public, says Dolly scientist

Bibliografia[Modifega | modifica 'l sorgent]

  • Fred Bronson (2006), Chart Beat, Billboard.
  • Johnny Cash (1998), Cash: The Autobiography.
  • Alanna Nash (1978), Dolly, Reed Books, Los Angeles, ISBN 0-89169-523-0.
  • Joel Whitburn (2005), Top Country Songs 1944–2005, Billboard/Record Research Inc., ISBN 0-89820-165-9.

Ligam sœ la red[Modifega | modifica 'l sorgent]