Dialet bulugnes ucidental
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
El dialet bulugnes ucidental l'è vöna di ses variant del Bulugnes.
A l'è parlaa in la zona de Castelfranco Emilia (Pruvincia de Modena), Bazzano, Crespellano, San Giovanni in Persiceto e Sant'Agata Bolognese.
El presenta trat de transiziun cunt el Mudenes: quest se ved per esempi in del dialet de San Giovanni in Persiceto induve, denanz ai N, resten i ditungh (che a Bulogna gh'è minga).
Chì de sota vedum cumè che i parol di dialet bulugnes ucidentai se müden in del dialet bulugnes citadin:
- Galeina: galén-a
- Louna: lon-a
- Bein: bèn
- Boun: bon
- Vein: ven
Esempi de lengua
[Modifega | modifica 'l sorgent]La parabula del Fiö Trasun
[Modifega | modifica 'l sorgent]ATENZIUN: l'urtugrafia bulugnesa l'è stada cunvertida in quela de l'articul, per jütà a la letüra.
Un oman l'aviva dù fiù.
Cal pió zouvan al gé a sò pädar: "Popà, dam mò la pärt dal patrimoni ch'u 'm toca!". E al pädar al fé dou pärt ed tota la sò roba.
Passä soquant dé, al fiol pió zouvan, dop ardot tot i sù quii, al parté pr'un paeis luntan, e là al strassiné tot i baiuch, fagand 'na veta da scavazzacol.
Quand l'avé speis incosa, in cal paeis a rivé una gran carestii, e ló al taché a 'veir bisogn.
Aloura l'andé a sarvezzi da on ed cla regioun, ch'al li mandé ind i canver a pasturär i ninein.
L'avrev vló rinpires col curnacc ch'i magnävan i ninein, mo incion a gh'in däva.
Aloura 'l turné in ló es al gé: "Quant ed chii brazzeint in cà da mì pädar i han dal pan in abundanza, e mé a soun qué ch'a mur ed fam!
A um ciaparò só, andarò da mì pädar es agh dirò: Popà, a i ho pcä countra 'l zil a countr'a té;
a 'n soun pió dagn d'essar ciamä tò fiol. Tratum bein cumpagna on di tù garzon".
Al parté es l'andé vers sò pädar. Quand l'ira anch luntan, al pädar al li vest e, cumoss, agh curs incountar, agh salté al col es al li basé.
Al fiol al gé: "Popà, a i ho pcä countra 'l zil e countr'a té; a 'n soun pió dagn d'essar ciamä tò fiol".
Mo sò pädar al gé ai sarvitur: "Spicev, purtè mo qué al ftieri pió bel e ftil, mitìgh l'anel al dida e i sandal ai pii.
Purtè al videl pió grass, mazzèl, magnein e fein tugliena,
parché mì fiol l'ira mprt e a l'è turnä a vivar, al s'ira pers e a l'avein turnä a catär". E i tachenn a fär tugliena.
Al fiol pió vecc l'ira in campagna. In 'st meintar ch'al turnäva, quand al fó dountr'a cà, al sinté ch'i sunävan es i balävan;
al ciamé un sarvitour es al gh'dmandé 'sa capitess.
Al sarvitour al gh'arspundé: "A i é turnä tò fradel, e tò pädar l'ha fat mazzär al videl grass, parché al l'ha turnä a 'veir san".
Ló al s'inaré tot, e a 'n vliva pió andär deintar. Sò pädar, aloura, l'andé fora a pregäral.
Mo ló l'arspundé a sò pädar: "Ou, mé a 't sarvess da tant an, a n'ho mai disubidé a un tò ourdan, e té t'an m'hè mai dä un cavrat par fär tugliena coi mì amigh.
Mo adessa che 'st fiol che qué, ch'al s'é magnä tot i tù baiuch con dal dunazzi, l'é turnä, par ló t'hè mazzä al videl grass".
A gh'arspundé sò pädar: "Cein, té t'ì seimpar migh, e tot qual ch'é mì l'é tò;
mo bisgniva fär baraca e essar cunteint parché tò fradel l'ira mort es l'ha turnä a vivar, al s'ira èers e a l'avein catä".
bulgnais.com
Una nuvela del Bucasc
[Modifega | modifica 'l sorgent]
Dialet de San Giovanni Persiceto
[Modifega | modifica 'l sorgent]A dech donca che ind al teimp del prem re 'd Ziparia, dop la conquesta ed Tera Santa fata da Gufred ed Buglion, a suzzdè che una sgnoura 'd Guascongia l'andè in palegrinagg al Sant Sipoulcar e, turnand indrì dedlà, ariväda ch'la fu a Ziparia, la vgnè scargnäda da vari uman birbon e dsgraziä. Lii, par 'sta cosa, dscunsuläda dimondi e 'n truvand requia, a 'gh veins in anem d'andär dal re; ma da quaich d'un a 'gh fu det ch'l'arè fat dla struma par gneint, parcà lù l'ira ed veta acsè balourda e acsè poch bon da quel, che non soul a 'n fiva giustezia agli ufeis di ätar, anzi lù stess al supurtäva con vigliacarii qualunch birichinäda ch'i gness fat, in mainira che chi l'aviva sich, al psiva con libartä sfugärs a ferì queli ufeis e quii vituperi ch'agh pariva. La sgnoura, quand l'av acapè 'sta cosa, e dspräda 'd pseir utgnir vindeta, par cunsulärs dla sò pena, la pinsè 'd vleir stumblär l'aczedia 'd quel re; e andäda ch'la s'in fu zigand dnanz a lù, l'a 'gh dess: "Maiestä, mé a 'n vein meia a la vostra parseinza parcà a m'aspeta ch'a 'm fädi giustezia dl'iniquitä ch'i m'han fat, ma in cumpeins ed quest que a 'v pregh cm'a fè a sufrir tuti queli che, cum 's seint dir, i uv fan a vó acsè, imparand da vó stess, a prò con mainira supurtär la mì, la quäl, al le sa 'l Sgnour, se mé al psess fär, a 'v la darè vluntira a vó, ch'a li savii scrulär acsè bein".
Al re, ch'fein aloura l'ira seimper stä induleint e pigron, al se dëssdè cmè da un insogni e, cminzand subet da l'ufeisa fata a 'sta sgnoura, ch'al vuss vandicär con gran siveritä, al dvinté parsicutour arabä 'd tut clour che da quel dé in là cumitessan quaicosa contra l'unour dla sò sacra curouna.
Giovanni Papanti, Parlari italiani in Certaldo, 1875, pag. 141