Turtunes
| Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
El Turtunes (Tortonese in italian; Tortonèis in piemuntes; Turtoneis in di parlad lucai) a l'è vöna di cinch zonn tradiziunai de la Pruvincia de Lissandria, in Piemunt.
Cume 'l dis anca el nom, la zona la se tröva inturna a la cità de Turtona. La cunfina a est cun l'Ultrepò Paves, a nord cunt el Pò (che le divid da la Lumelina), a ovest de la Scrivia (che le divid dal Lissandrin) e a süd cun la Val Burbera (part del Nuves).
In del Turtunes el ven parlaa un dialet de transiziun tra el Lumbard e l'Emilian, cume 'l süced in de la Pruvincia de Pavia. Uviament, i paes che se tröven in direziun de la Scrivia ciapen semper pü carateristigh piemuntes lissandrinn e via inscì.
Geugrafia
[Modifega | modifica 'l sorgent]Munt
[Modifega | modifica 'l sorgent]A süd el teritori el cunfina cunt el Penin Ligür. I munt püssee impurtant de la zona a hin Munt Ciap (1699 meter), el Munt Ebru (1701 m), el Munt Giarö (1473 m) e 'l Munt Grupà (1433 m).
Fiüm
[Modifega | modifica 'l sorgent]I fiüm püssee impurtant che passen per el Turtunes (ultra 'l Pò), a hin el Quariun, el Grüe, l'Ussona e la Scrivia.
Cumün
[Modifega | modifica 'l sorgent]Fan part del Turtunes circa 40 cumün de la Pruvincia de Lissandria. Chì de sota hin miss cul nom ufizial, el nom lucal e quel in de la koiné piemuntesa.
| Italian | Dialet lucal | Piemuntes |
|---|---|---|
| Tortona | Turtóna | Torton-a |
| Alluvioni Cambiò | Livió | Liviòn |
| Alzano Scrivia | Ausàn | Autsan |
| Avolasca | Vurasca | Avolasca |
| Berzano di Tortona | Bërsòu | Bërzòu |
| Brignano-Frascata | Bërgnàu e Frascà | Bërgnàu e Frascà |
| Carbonara Scrivia | Carbunèra | Carbonera |
| Carezzano | Carsòu | Carzòu |
| Casalnoceto | Ar Casà | Ël Casal |
| Casasco | Casasch | Casasch |
| Castellania | Castlanìa | Castlanìa |
| Castellar Guidobono | Ar Castlà Guidbòu | Ël Castlà Guidbòu |
| Castelnuovo Scrivia | Casternöv | Castelneuv |
| Cerreto Grue | Sregh | Srèj |
| Costa Vescovato | Còsta | Còsta |
| Dernice | Dernìs | Dernis |
| Fabbrica Curone | Frauga | Frògna |
| Garbagna | Garbagna | Garbagna |
| Gremiasco | Gremiasch | Gremiasch |
| Guazzora | La Guassura | La Guassora |
| Isola Sant'Antonio | Isula | Isola |
| Molino dei Torti | Mulèi di Tòrt | Molèj dij Tòrt |
| Momperone | Mumpron | Mumpròn |
| Monleale | Mulià | Monlià |
| Montacuto | Muntèigu | Montèigo |
| Montegioco | Munzögh | Monzeugh |
| Montemarzino | Muntmarsèi | Montmarsen |
| Paderna | Paderna | Paderna |
| Pontecurone | Puncròu | Poncròu |
| Pozzol Groppo | Pussö ad Gröpu | Posseu ëd Greupo |
| Sale | Sal | Sal |
| San Sebastiano Curone | San Bastiàn | San Bastian da Cròu |
| Sant'Agata Fossili | Sant'Agta | Sant'Agata |
| Sarezzano | Sarsòu | Sarzòu |
| Spineto Scrivia | Spinèigh | Spinegh |
| Viguzzolo | Vigsö | Vigseu |
| Villalvernia | Vila Vèrnia | Vila Vernia |
| Villaromagnano | La Vilëta | La Vilëta |
| Volpedo | Vulpéd | Volped |
| Volpeglino | Vulpièi | Volpièj |