Spiciola
![]() |
Quell articol qì l'è scrivud in Lombard, cond l'ortografia Scriver Lombard. |
La spiciola (o bicicleta) a l'è un mezz de trasport a do rœde qe la va inanz cont la propulsion musculara de l'om. A l'è faita de un telar indvè qe g'è tacad un sistema mecaneg qe 'l permet la trasmision de la potenza a la rœda motrix. La rœda la jira per via de la forza esercitada sora i pedai, qe la vegn trasmetuda a'l pignon per via d'una cadena.
Storia[Modifega | modifica 'l sorgent]
![]() |
Per savenn pussee, varda l'articol Storia de la spiciola. |
La spiciola la nass in França ind el 1791, ann ind el qual el Mède de Sivrac al projeta e 'l costruiss el so "celerifer".[1] Ind el 1817, un quart de secol plu inanz, el Karl Drais al inventa la soa Laufmachine (in todesc, vetura de corsa), ciamada de la stampa "draisina". Ind el 1861 el Ernest Michaux al monta su una draisina i prim pedai francandoi a'l pern de la rœda anterior.[2] (El biciclo[3] a l'era drovad fess infin ai agn votanta del XIX secol). El sistema de la trasmision del mœd jenerad dei pedai a l'è stait ojet de grands studi infin a quand, prima de la fin del secol, el problema de la trasmision del mœd a l'è risolt cont el collegament dei pedai a una rœda dentada connessa a una cadena; qesta soluzion tecnega la consent de riduxer la dimension de la rœda anterior.[2] Ind el 1884 el John K. Starley al realiza a Coventry la prima Safety Bicycle ("Spiciola de sicureza") ciamada "Rover" e destinada a otenegnir un enorm sucess commercial: antesignana dei moderne spiciol, la g'haveva rœde de dimension inguai e trasmision a cadena in su la rœda posterior.[4] Pœ i g'inn staits oltri progress tecnolojeg. Ind el 1888 el Dunlop al monta in su un triciclo el prim pneumateg a camera d'aria.[2] Ind i prim agn del nœvcent i g'è stait el desvilup dei prime competizion sportive comè 'l Tour de France (1903) e ind el 1909 el prim Jir d'Italia.[2]
El disegn e la configurazion basilara de la spiciola a l'è cambiad poc del prim model de trasmision a cadena del 1885.[5]
Jamò de la so introduzion in Europa int el XIX secol, la spiciola la g'ha havud un impat fort fess sia ins la cultura qe ins l'industria. A'l dì d'incœ g'è pressapoc 800 milion de spiciol in jir per el mond (i plussee tant in Cina), drovada sia comè mezz de trasport principal qe comè veicol de hobby.
Tip de spiciol[Modifega | modifica 'l sorgent]
Spiciola de Montagna[Modifega | modifica 'l sorgent]
La spiciola de montagna, mei cugnussuda cont l'inglesism mountain bike, a l'è disegnada per andar ins i strads malmiss. La g'ha un sistema de cambi con tants marc (de solit plussee de 20), i gom larg, e i rœd cont i cercc rinforzads.
Spiciula da Cità[Modifega | modifica 'l sorgent]
La spiciula da cità l'è disegnaa per vess cunfurtevula e andà a una velucità pütost ólta. Al dì d'incö i henn anca basaa sura i mudel da cursa, ma cun el manübri piat e i paramalta.
Spiciula da Dona[Modifega | modifica 'l sorgent]
La diferenza intra la spiciula da om e quela da dona l'è la pusizion del tübi in sima del telar. Quand che i donn i hann tacà a girà in spiciula, l'eva 'l periud che i meteven sü la soca longa, e donca i custrütur de spiciul i hann cambià la pusizion del tübi da urizuntal a diagunal per fà insì che 'l sia püssee facil per la dona setàss zü ins la sela. Al dì d'incö i spiciul da dona i gh'henn in tüt i varietà: da muntagna, da cità, da cursa, e.i.v.
Tandem[Modifega | modifica 'l sorgent]
El tandem l'è una spiciula per du personn. El gh'ha dü pari de padal, e i ciclista i se seten vön dedree a l'alter. El manübri l'è cuntrulaa da quel setaa de denanz.
Spiciula da Cursa[Modifega | modifica 'l sorgent]
La spiciula da cursa l'è faia in manera da vess püssee svelta d'una spiciula nurmala, cun i röd püssee sutil, un telar alegerii (presempi fai in alümini o fibra de carboni), e 'l manübri bass fat a còren. I spiciul da cursa i gh'hann de andà adree al regulament de l'Ünion Ciclistega Internaziunala (UCI). I telar püssee linger, fai de carboni e titani, i riven a pesà anca manch d'un chilo.
Referenz[Modifega | modifica 'l sorgent]
- ↑ La bicicletta nacque due secoli fa, Quattroruote, avril 1973, paj.168
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 storia della bicicletta (archiviato dall'url originale in data 9 dicembre 2015)
- ↑ Termin «biciclo» ind el vocabolari Treccani online
- ↑ Rover safety bicycle, 1885. makingthemodernworld.org.uk
- ↑ Herlihy, David V. (2004). Bicycle: The History. Yale University Press, pp. 200–250. ISBN 0-300-10418-9.