Và al contegnud

Picea abies

De Wikipedia
(Rimandad de Paghér)
Picea abies L.
Esemplàr de Paghér
Esemplàr de Paghér
Classifigazion sientífiga
Regn: Plantae
Division: Pinophyta
Clas: Pinopsida
Ùrden: Pinales
Famìa: Pinaceae
Zèner: Picea
Spéce: Picea abies
Nomm binomial
Picea abies
L.

Ol Picea abies (in Bergamàsch: Peghér o Peghéra 'n Al Brembana, Paghér o Paghéra 'n Al Seriana o Pighér o Pighéra; en Bresà: Paghér[1]; in Insübregh: Pescia, u Pesc ), l'è öna Gimnosperma de la faméa di Pinaceae, l'è öna pianta de prim ùrden, cioè ólta fina a 40 - 50 méter, che la é da l'Euròpa del nòrd e da l'Euròpa orientàl e la crès selvàdega in di montagne de sólet da i 900 méter a i 1.900 ma la pöl rià fina a i 2.300 méter.

I fòie, come 'n quase töte i Gimnospèrme, i è di gógie, lónghe da 1,5 fina a 3 ghèi, érde scüre, i spóns, i è tacade öna per öna sö i ramècc, metide in manèra radiàl isè de cuarcià zó bé töt ol ramèt e 'ndóe i se tàca gh'è sèmper öna séa picinina.

Ol paghèr l'è monòich, cioè 'l gh'à i fiùr dóma mas·cc e di fiùr dóma fèmina sö la stèsa pianta. Piö che de fiùr mas·cc gh'è de parlà de 'nfiurescènsa mas·cc, ön insèma de tace fiùr mas·cc. La 'nfiurescenza del paghèr l'è ü còno a furma de öf che 'l crès sö la pónta di ram de ün an, l'è lónch 1 ghèl e prima l'è rós pò l'diènta zalt.

I 'nfiurescènse fèmina i crès invece sö töt ol ramèt e prima i varda 'n sö, pò de manimà che i marüda i se ulta 'n zó, i pènt e i diènta de lègn: i è i pigne, lónghe fina 15 ghèi, in del Paghér i trèca zó da la pianta töte 'ntréghe.

I Gimnospèrme i gh'à mia i fröcc, ma i fà dóma la somésa che l'è dèt in de la pigna.

Ol Paghèr l'è mia de confónt col Àes, ol Abiès alba, ach se 'mpó i ghe sömèa, e gnà con töcc i paghér e àes ornamentài.

  • Pinus abies L.
  • Pinus excelsa Lam.
  • Abies picea Mill.
  • Picea excelsa Link
  • Picea vulgaris Link
  • Picea alpestris Stein
  • Picea montana Schur
  • Picea rubra A.Dietr.
  • Picea obovata Ledeb.
  1. Giovan Battista Melchiori, "Vocabolario bresciano - italiano", 1817, [1]; scaricàbil per entréch ché: [2] (rist. anast. del Giornale di Brescia, 1985)