Müsega eletroniga
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
In general, la müsega eletroniga a l'è la müsega che la se fa cunt i istrüment eletronich ma, vist che adess per quas tüta la müsega a hinn dupraa di afar eletronich (almen sequencer hardware e software), la definiziun müsega eletroniga la va ben suratüt per quij över che ghe vör propi l'istrümentaziun eletroniga per faj e nò dumà per registraj. Ad esempi: campiunadur, sintetisadur (hardware o software), baterij eletronich (drum machine),... Ancamò, la definiziun la tegn dent gener de müsega che poden vess diferent un frach.
Dopu di prim speriment de la fin del votcent e del scuminci del nöfcent, la müsega eletroniga la nass cunt i sperimentaziun in di agn '50 e '60 de la müsega cuntempuranea e de l'avangüardia. I cumpusidur eren: Luciano Berio, John Cage, Franco Evangelisti, György Ligeti, Bruno Maderna, Gino Marinuzzi jr., Luigi Nono, Henri Pousseur, Steve Reich, Pierre Schaeffer, Pietro Grossi, Karlheinz Stockhausen, Edgar Varèse, Iannis Xenakis, Slain Sun,... La müsega eletroniga de 'sta gent chì a l'è ciamada anca müsega eletruacüstiga. El sò laurà l'aveven purtaa inanz in di stüdi di radiu perchè dumà là se pudeven truà i istrümentaziun eletronich necessari. In di stüdj de la RTF de Paris a la fin di agn quaranta el Pierre Schaeffer e i sò culaburadur hann desvilüpaa la müsega cuncreta. Anca i prim usciladur hann avüü impurtanza per questa müsega.
In chij agn là i stüdi püssee impurtant a eren:
- el Studio di fonologia musicale Rai di Milano: el prim che'l gh'aveva nöf usciladur. Chì l'aveva faa i sò prim lauu el Pietro Grossi, che in del 1963 l'aveva anca fundaa a Firenz el stüdi S 2F M, ciamaa anca Studio di Fonologia Musicale di Firenze (stüdi de funulugia müsicala de Firens). Quest stüdi chì el gh'aveva 16 usciladur analogich e un generadur de frecass bianch. Lü a l'era anca staa el prim in Italia a insegnà la müsega eletroniga, propi al cunservatori de Firenz;
- i stüdi del Groupe de Recherche Musicale al RTF de Paris. L'istitüt IPEM de Gand;
- el Studio für elektronische Musik des WDR de Culonia;
- i stüdi Columbia-Princeton de New York;
- el Siemens Studio de Monach;
- el stüdi de la Polskie Radio de Varsavia;
- el stüdi NHK de Tokio.
A bun cünt a scumincià dij agn sessanta la müsega eletroniga la gh'ha avüü un sò desvilüp anca föra de la müsega classega cunt un frach de artista 'me i Tangerine Dream o i Kraftwerk fina a rivaa a la müsega techno. In Itàlia Jean Ven Robert Hal.