Monastér de Santa Giulia de Brèsa
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
El Monastér de San Salvadùr (piö tàrde cunusìt come Santa Giulia) l'è 'n ex-monastér de Brèsa, che adès l'è dopràt come muzèo. El complès monàstich l'è cunusìt per la varietà de le architetüre del Romànich enfìna al Rinasimentàl.
Endèl 2011, l'è deentàt patremóne del UNESCO come giü dei sit del potére dei Longobàrcc en Itàlia (568÷774 dòpo del Signur).
Per tradisiù l'è cunsideràt el pòst endóche Desiderada, spùza de Carlo Magn e fiöla del Re Desiderio la g'ha pasàt el sò ezìlio dòpo che Carlo el l'ìa refüdàda endèl 771.
Stória
[Modifega | modifica 'l sorgent]San Salvadùr l'è stat fondàt endèl 753 de Desiderio (che pò 'l deentarà Re dei Longobàrcc) e de sò moér Ansa, come convènt beniditì de mòneghe con sò fiöla Anselperga a fà de badèsa. En prensépe l'ìa stat entitulàt a San Mighél Arcàngel (car ai Longobàrcc) e San Piéro Apòstol, ma zabèla 'ndei agn de la custrusiù el gh'ìa ciapàt la dedicasiù a San Salvadùr e a Santa Maria [1]. La denominasiù de Santa Giulia la g'ha ciapàt pè póch a la olta a pàrter del 763÷764 perchè Desiderio el g'ha fat trasferéser a Brèsa i rèscc de la Santa che prìma i éra custudìcc endèl monastér beneditì de l'ìzola de la Gorgona.
Dòpo la fì del régn dei Longobàrcc per mà de Carlo Magn, San Salvadùr el g'ha mantignìt i sò privilégi come istitusiù reàl, e 'l g'ha istindìt i sò posedimèncc. Endel sècol XII 'na bùna part dei sò ambièncc l'è stàda restrütüràda o recustrüìda en stil Romànich, e gh'è stat fat sö l'oratóre de Santa Maria en Solér. Endel sècol XV le strütüre i è stàde restaüràde amò 'na ólta e gh'è stat zontàt en dormetóre. Endel 1599 gh'è stat finìt la céza de Santa Giulia.
Al tép de Napuliù, endel 1798, el monastér l'è stat suprimìt e 'ndei sò ambièncc gh'è stat fat dét 'na cazèrma. L'è restàt en bröte cundisiù 'nfìna l 1882, quan che gh'è stat fat dét el Muzèo de l'età Cristiàna; ma la ruìna l'è mìa stàda fermàda del töt enfìna al 1966, quan che gh'è stat fat 'na restaürasiù generàla che 'l l'ha trasfurmàt endèl Muzèo de Santa Giulia del dé d'encö.
El complès architetònich
[Modifega | modifica 'l sorgent]El monastér el töl dét:
- la Bazìlica de Salvadùr, daàda del sècol IX. La g'ha 'na naàda e dò àbsidi, e l'è stàda fàda sö 'nsìma a 'na céza che ezistìa amò prima, che la gh'ìa 'na naàda e trè absidi, e che a sò ólta l'ìa stàda fàda sö söi rèscc de 'na custrusiù romàna del prim sècol dopo del Signùr, e nat en ruìna endèl sècol V. El campanìl, rifàt endèl cors dei sècoi XII-XIV, el g'ha afrèsch del Romanino. El dedét de la bazìlica gh'è dei afrèsch del Paol de Cailina el Zùen, e dei óter de l'época Carulìngia. El presbetére (trasfurmàt endèl sècol XVI) l'ìa 'n còro del 1466.
- L'Oratóre de Santa Maria en Solér, zontàt endè sècol XII. El g'ha 'na bàze quadràda condena lantèrna otagonàla e 'na lozèta. El segónt pià l'è decoràt con scéne de la vìta del Siignùr.
- La céza de Santa Giulia del sècol XVI.
- El muzèo, che 'l g'ha dét repèrcc che part de l'Età del Bróns enfìna i tép dei romàni.
L'è pusìbol vizità apò a i rèscc de quach cà del tép dei Romàni (Domus de le Ortàie), ritroàcc sóta chèl che l'ìa l'órt del convènt.
Colegamèncc estèrni
[Modifega | modifica 'l sorgent]