Mar Russ
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
El mar russ (in arab البحر الأحمر Baḥr al-Aḥmar, al-Baḥru l-’Aḥmar; in ebraich ים סוף Yam Suf), a l'è un gulf o brasc da mar de l'ucean indian tra l'Africa e l'Asia. La cunessiun cun l'ucean la se tröva a süd, a travers el stregg de Bab al-Mandab e 'l gulf d'Aden. Al nord a gh'è la penisula del Sinai, sitüada tra 'l gulf d'Aqaba e 'l gulf da Suez al funt del qual el se derviss el canal de Suez, che 'l porta al mar mediterani. Quest mar chì a l'è lungh circa 1900 km e, al punt püssee largh, 300km. El fund marin el gh'ha una prufundità massima de 2500 m in la fossa centrala e una prufundità media de 500 m, però el gh'ha anca di piatafurm pocch fund, famus per la vita marina e i cural. La süperfis marina l'è de circa 450.000 km². A l'è l'habitat de püssee de 1000 specii d'invertebraa e 200 de cural.
El nom
[Modifega | modifica 'l sorgent]El mar a l'era numinaa gulf Arabich in la püpart di fund europei fin al secul XX, nom derivaa dai antigh funt grech. Erodut, Strabun e Tulumee numinaven quest brasc de mar Arabicus Sinus, menter reservaven el termin mar d'Erythrias per i aqui che bagnaven a süd la penísula d'Arabia, cunusüü atüalment cume ucean indian. El nom del mar a l'indica minga el culur di aqui, già che a hin ben blö da luntan e trasparent a la man. Forsi el fa alüsiun a la fluraziun staziunala di cianubateri numinaa Trichodesmium erythraeum, che se tröven sü la süperfis da l'aqua. Vargün al sügeriss che 'l se referiss ai muntagn russ del circundari, rich de mineral, ciamaa "הרי אדום" (muntagn di Edumit o muntagn rübin in ebraich).
Prupietà fisich
[Modifega | modifica 'l sorgent]La temperatüra de l'aqua in süperfis la resta custant a 21-25 °C e la visibilità l'è buna fina a circa 200 m, però el mar a l'è cunussüü per i vent fort e i curent periculus. El mar el se crea quand che l'Africa la se separa da l'Arabia, un muviment scumenzaa circa 30 miliun d'ann fa: adess a l'è dree a deventà püssee grand e, in acord al mudel del Tuzo Wilson, al deventarà un ucean.
Paes e cità de la costa
[Modifega | modifica 'l sorgent]I paes de la costa del mar russ a hin:
- Costa nord:
- Costa ovest:
- Costa est:
- Costa süd:
- Cità:
Assab e Massaua, in Eritrea; Port Sudan, in del Sudan; Hala'ib, dispütada tra Sudan e Egit; Port Safaja, Hurghada, Suez, Sharm el-Sheikh e Dahab, in Egit; Eilat, in Israel; Aqaba, in Giurdania; Gidda, in l'Arabia Saudita, e Hudaida, in del Yemen.