Fabaceae

Fabaceae Lindl.
	; Fiùr de le fàe (Vicia faba)
Classifigazion sientífiga
Regn:	Plantae;
Division:	Magnoliophyta;
Clas:	Magnoliopsida;
Ùrden:	Fabales;
Famìa:	Fabaceae;

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna.

Le Fabaceae o Leguminùze i è 'na famìa de piànte dicotilédone de l'ùrden de le Fabales.
De chèsta famìa le fa part, tra le ótre, i fazöi (Phaseolus vulgaris L.), el roaiòt (Pisum sativum L.), le fàe (Vicia faba L.), le galète (Arachis hypogaea L.), la sòia (Glycine max (L.) Merr.), ma apò a piànte come 'l rübì (Robinia pseudoacacia), e le mimùze (Mimosa).

Descrisiù

I fiùr i g'ha 'na fùrma che l'è tìpica: i è ciamàcc papilionàcei (cioè che se sömèa a le barbèle) e i pöl véser sùi o furmà dèle 'nfiorescènse a gröm (trefòi), a ombrèla o a gràta (glìcine). I è fumàcc d'en càles "gamosepalo" e de 'na coròla "dialipetala" de 5 elemèncc.

La caraterìstica 'n cümü a töte le spéci de la famìa l'è la prezènsa del legüm (el cornazèl): se tràta del fröt de la piànta, furmàt d'en carpèl che 'l té dét i giandì (la somésa). Endèna quat spéce el prezènta de le strosadüre che le ia divìt en càmere: se l'è isé alùra el legüm el vé ciamàt lomènt (per ezèmpe el fröt de la galèta (Arachis hypogaea). Quan che 'l vé a madürà, el legüm el se dèrf endóche gh'è le dò cüzidüre, söla schéna e söla pànsa, e isé 'l sbàt fò (o 'l i a làsa burlà zó) i giandì.

'N ótra caraterìstica tìpica de tàte piànte de chèsta famìa l'è la prezènsa söle raìs de 'n batério, el Rhizobium leguminosarum, che l'è bù de fisà 'ndèla tèra l'azóto che gh'è 'ndel'ària. Chèsta proprietà l'è sfrötàda en agricültüra per fa la rotasiù de le cültüre.

El portamènt de le vàrie spéci l'è diferènt de giöna con l'ótra: ghe n'è ergöne che i è piànte erbàcee, ergöne che fa 'l boscài (arbüstive) e dèle ótre amò che i è àlber.

Quàze töte le spéci de la famìa le g'ha le fòie che i è compòste o penàde o palmàde.

Sistemàtica

La famìa l'è furmàde de presapóc 650 zèner cón de piö de 12.000 spéci inserìde en trè sótafamìe:

Óter progècc

Wikimedia Commons el gh'ha dent imagin o alter archivi su Fabaceae
Wikispecies el gh'ha dent informazzion su Fabaceae

Colegamèncc estèrni

International Legume Database & Information Service