Helianthus tuberosus

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Helianthus tuberosus
Classifigazion sientífiga
Regn: Plantae Division: Magnoliophyta Clas: Magnoliopsida Ùrden: Asterales Famìa: Asteraceae Sota-famìa: Asteroideae Stìrpa: Heliantheae Sota-stìrpa: Sin asignar Zèner: Helianthus Spéce: H. tuberosus
Nomm binomial
Helianthus tuberosus L.

Helianthus tuberosus l'è 'na spéce de piànta de fiùr perène de la famìa botànica de le Asteraceae e en Lumbàrt e en lèngua italiàna i è ciamàcc Topinambur (anca tartuffol en lombard occidental ) .

Ol nòm del gèner, compàgn de chèl del girasùl, l'è Helianthus, paròla che la é dal Gréch antìch e che l'è fàcia da Helios cioè sul e ”Anthos” che 'l völ dì fiùr e alùra 'l Helianthos 'l sarès ol fiùr del sul. Chèsto nòm l'è lìgat al fàto che i fiùr del girasùl, ma mia chèi del topinùmbur, i se ùlta sèmper de la bànda del sùl, manèra de comportàs mèi cognusìda col nòm de eliotropìsm. Chèsta piànta 'nsèma a chèla del girasùl l'è riàda 'n Eüròpa dal Nòrt Amèrega in del sécol XVII.

Descrisiù

L'è 'na piànta erbàcea perène che pöl rià a 'n altèsa de dù o tré méter.

Le fòie i è opòste endèla part sóta del gamp e le diènta altèrne 'ndèla part àlta. I è dröse a tocàle, grànde, co l'aspèt d'ün öf ma 'mpó slongàde 'n pönta e coi òrli capetàcc; chèle piö bàse le pöl rià a 30 ghèi de larghèsa, chèle 'nsìma i è piö pesène e strète

La 'nfiurescènsa la g'ha la fùrma clàsica de chèle de le Asteraceae con dés o vint pétali radiài de culùr zalt bèl cargàt, de 5 o 10 ghèi de larghèsa. De sólet 'l Helianthus tuberosus 'l fiorés a partì da la fì del estàt, m sùra de töt al prensépe del otörno, tra setèmber e noèmber, e se 'l tröa sùra de töt 'n bànda a i stràde, ma ach söl bórd di cap.

I fröcc i è di achéni che se 'nsomèa fés a la somésa dei girasùl, menimà la pàtata de 'ndó che la nas la piànta e che l'è sóta tèra l'è bùna de mangià, l'è dovràda per i animài, ma l'è bùna pò per i òmegn e l'è dólsìna de saùr.