Và al contegnud

Val Susa

De Wikipedia
Lumbard ucidental Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

La Val Susa (inscì anca in italian, piemontes e occitan; Vâl Susa in arpitan; Val de Suse in frances) l'è ona vall del Piemont occidental, a ovest de Turin.

La vall, missa giò in sens longitudinal, l'è traversada de la Dora Riparia. A destra del fiumm se troeuven i Alp Cozzi, a sinistra i Alp Graii.
I duu affluent principai del fiumm hinn la Dora de Bardonecchia e la Cenischia, che a soa voeulta formen dò vallad important.
El mont pussee alt de la val l'è 'l Rocciamelone (3.538 meter).
I alter vai laterai de la Val Susa hinn la Vall Argentera, la Val Thuras, la Val Streggia, la Val Clarea, la Val Cenischia.
La vall la se troeuva al confin con la Francia: per quest gh'è on fracch de valigh alpin.

Situazion lenguistiga

[Modifega | modifica 'l sorgent]

La Val Susa l'è puttost interessanta del pont de vista lenguistiga: de fatt l'è on pont indove se incrosen trii lenguagg. In de la bassa val se parla el piemontes (dialett valsusin), menter in de l'alta val gh'è 'l pont de inconter trai parlad occitan (a sud) e trai parlad arpitan (a nord). Per quest la gh'è stada anca ona forta influenza francesa in sù la vall, tant che bona part di comun gh'hann on nomm in la lengua francesa e anzi a volt hinn pussee conossuu con quell puttost che cont el nomm offizial italian (l'è 'l cas de Sestriere, molto pussee conossuu col nomm de Sestrières).

Esempi de dialett occitan de la vall

[Modifega | modifica 'l sorgent]
  • Dialett de Giaglione: Ün ómen avè düe bot. E lo pì gióven ha döt a son pare: “Mon pare, donàmme mon dret!”. E lo pare u l'ot partagià-los son béin. Gio 'n trai giort aprè che lo pì gióven u l'ot ajö tutta sa porsión, u l'è allàssenen loin loin, e dedin de paì etrangé: e iziè u l'ot argheirà tut sö ch' u l'avéit, da deibucià.
  • Dialett de Oulx: Ün òmme avìe dus éifans. Le pü sgiuve d'iéllus dì a sun paire: “Paire, dùname la purziùn de ben che me revèn!” e iè lus ha partasgià le ben. Coches sgiurs aprè, aièn tut rebatà, le pü sgiuve garsùn partì par l'éitrangì, par ün paì éilunià, e ilhì u l'ha dissipà sun ben en vivèn lüxüriusmèn.
  • Frances: Un homme avait deux enfants. Et le plus jeune d'eux a dit à son père: “Père, donne-moi la portion des biens que me revient!”. Et il a partagé les biens entre eux. Quelques jours après, ayant ramassé tout, le garçon le plus jeune est parti par un pays bien loin, où il a dissipé ses biens en vivant luxoriousement.

I comun de la vall

[Modifega | modifica 'l sorgent]

Comun piemontes

[Modifega | modifica 'l sorgent]
Italian Piemontes
AlmeseAlmèis
AviglianaVijan-a
Buttigliera AltaButijera
CaseletteCaslëtte
RostaRosta
Sant'Ambrogio di TorinoSant Ambreus
Villar DoraO Villar

Comun arpitan

[Modifega | modifica 'l sorgent]
Italian Arpitan Piemontes Frances
Borgone SusaBurgunBorgonBourgon
BruzoloBërsoelBruzeul-
BussolenoBusoulinBussolinBoussolin
CaprieCiavrieCiavrie-
ChianoccoTsanuchCianòchChanoux
Chiusa di San MicheleKiusaCiusa San MichelL'Écluse
CondoveKundòveCondòveCondoue
GravereGravereGravereGravière
MattieMatiësMàtie-
Meana di SusaMeanaMean-aMéans
MompanteroMumpantìaMompantéMontpantier
MoncenisioLa FreraMonsnisMontcenis
NovalesaNonalésaNovalèisaNovalaise
RubianaRubianaRubian-aRubiane
San DideroSen DidéSan DidéSaint-Didier
San Giorio di SusaSan GœriSan GieuriSaint-Joire
Sant'Antonino di SusaSant AntuninSant AntoninSaint-Antonin
SusaSusaSusaSuse
VaieVàyesVajeVaye
VenausVënoVenausVenaux
Villar FocchiardoVilar FuciardËl ViléVillar-Fouchard

Comun occitan

[Modifega | modifica 'l sorgent]
Italian Occitan Piemontes Frances
BardonecchiaBardonechaBardoneciaBardonèche
Cesana TorineseCesanaCesan-a-
ChiomonteChaumontCimonChaumont
ClaviereLas ClavierasClavierClavières
ExillesExilhasIsilesExilles
GiaglioneDzalhounGiajonJaillon
OulxOrsOlsOulx
SalbertrandSalbertrandSalbertrandSalbertrand
Sauze di CesanaLa Sause de CesanaLa Sàuze 'd Cesana-
Sauze d'OulxLo Grand SauseSàuze d'Ols-
SestriereSestrierasËl SestrierSestrières