Granon Ludesan
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
| Granon Lodesan | |
|---|---|
 | |
| Origen | |
| Pòst d'origen |  Italia |
| Region | Lombardia |
| Spantegament | squasi estint |
| Area de produzion | Pruvincia de Lod e zon intorna (fiumm Po, sponda mansina) |
| Dettaj | |
| Categoria | formai |
| Reconossiment | P.A.T. |
| Alter informazion | Epoca de produzion: 1135 - 1980 (circa) |
El Granon Ludesan (o Tipich Ludesan), l'è un furmài màgor ricavad da la laurassion dal lat d’le vache. L'è cunsiderad cume el prim de tüti i furmài grana[1] e l'è ricunussüd dal Ministeri d'le Pulìtiche Agrìcule, Alimentar e Furestal cume prudut agrualimentar tradissiunal italian[2].
I caràtor ünich dal Tìpich Ludesan i en la pasta gialda cun ‘na legera venadüra verd e la guta che la vegn föra da le ugiadüre[3]. Anca se’l fà part d’la famija dei furmài da gratügia, l'è de solit cunsiderad cume un furmài da tàula.
Al dì d'incö l'è poch famus anca parchè l’è fai apena a Burghet e a Vori[4][5].
Laurassion
[Modifega | modifica 'l sorgent]La laurassion dal Tipich Ludesan l'è istesa a quela d'i àltor furmài grana d'la val dal Po. La pasta cota l'è ricavada dal lat de vaca che’l vegn da dù diverse mungiüde: quela d’la sira l'è scremada par afiurament, ménter quela d’la matina l'è intrega. A diferensa dal Grana Padan, la pasta tirada via da la caldera la vegn miga schissada, parchè el lìquid inden ind la pasta el faga nass la caraterìstega "làgrima".
A l’impast l’è anca necessari métogh un spissigh de safran che’l ghe dà un culur tendensialment giald; la pasta la vegn in ültim salada a sech, par sübì un prucess de marüdassión che’l varia da un mìnim de dü an a un màssim de quàtor. Ind el curs de cal perìud chi, le furme végnun spenelade cun de l'oli de lin.
Gh’è dù version de Granon Ludesan che se ricunùssun in bas al perìud de laurassion: el magengh el se fà dal 23 de april al 29 de setémbor, ciuè dal dì de San Giorg a quel de San Michel; el vernengh el vegn invece fai ind i mes invernài.
El pes, a scunda d'le dimension e d'la düràda d'la stagiunadüra, el varia tra i trenta e i quaranta chilo; in passad, prima d'la crisi prudütìva d'i an utanta, se fèvun anca furme dal pes de utanta chilo. Ind el Ludesan e ind la part urientala d'la Pruincia de Pavìa, vegnèvun ancasì preparade furme püssè picinine, stagiunade apena tri o quàtor mes, pensade par fà la raspadüra[1][6].
El Grana Ludesan che'l riva ai quàtor an de stagiunadüra el se ciàma straveción: la furma cilìndrica la misüra dai quaranta ai cinquanta ghei de diàmeter e l'è volta dai sédos a vinticinch ghei.
Riferiment
[Modifega | modifica 'l sorgent]- ↑ 1,0 1,1 Granone Lodigiano e Raspadüra. www.saporetipico.it. Recuveraa el 28-11-2009.
- ↑ Bollettino Ufficiale Regionale - Schede dei prodotti agroalimentari tradizionali della Regione Lombardia. Región Lumbardìa. Recuveraa el 28-11-2009.
- ↑ Le ugiadüre i èn cle pìcule bule d'aria che se furmun ind el furmài dürànt la stagiunadüra.
- ↑ Pruincia de Lod - Setur Agricultüra e Ambient Rüràl [1]
- ↑ Disciplinar de Prudüssión dal furmài "Granon Tipich"[2]
- ↑ Tranquillo Salvatori. Raspadüra. Pruincia de Lod. Recuveraa el 28-11-2009.