Arzent

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Arzènt en fùrma de cristài: bianch e löster

L'arzènt (argént in lumbart ucidentàl o anca biamcùmm in milanés arcàich) l'è 'n elemènt chìmich enserìt endèla tàola periòdica dei elemèncc col sìmbol Ag. El g'ha nömer atòmich 47, che völ dì che 'l nùcleo de 'n àtom de arzènt el g'ha 47 prutù. Se 'l tróa en natüra sota fùrma de du izòtopi stàbii: ¹⁰⁷Ag e ¹⁰⁹Ag, dei quai el prim el bónda en bris de piö del segónt (51,839% cùtra 48,161%).

El sò nòm el l'ha ciapàt del latì argentum e del gréco αργύριον, du tèrmegn ligàcc a la raìs αργός che völ dì sterlüzét, bianch, löster. L'è 'n elemènt cunusìt zamò dei albùr de le nòste civiltà e l'ìa zamò lüminàt endei tèscc cuneiformi del III milenàre prìma del Signùr.

L'è 'n metàl mulzì, che se prèsta a éser laoràt, de culùr biànch e löster, suradetöt semai che se 'l fréga conden stras o vergót del zèner. El g'ha la cunducibilità elètrica piö alta de töcc i metài, de piö amò che nó 'l ram, che però el costa de méno. L'arzènt pùro el g'ha pò a la piö àlta cunducibilità tèrmica.

L'è stàbil a contàt co l'ària pùra e l'àiva pùra ma 'l vé scür semài che 'l vé 'n contàt co l'ozòno, e col àcit sulfìdrich o apò a co l'ària che g'ha dét tràse de compòscc del sùlfer.

I alogenùri d'arzènt i è fotosensìbii e l'efèt che la lùce la g'ha sö de chèsti el stà a la bàze de la tecnologìa de la fotografìa analògica (chèla sö pelìcola e càrta chìmica).