Sester Levànt

Sester Levànt (Sestri Levante in italian, Sèstri in ligur) l'è ün cumün de 18 682 abitant in de la Liguria, Pruvincia de Genua. Per la sò particulàar pusiziùn geografica l'è ciamàa "la cità dij düü mar".

Geografia

Sester la se tröva in de la Rivera de Levànt e l'è vüna dij cità pussee a uriént del Tigùli. L'è fàda sü in sü la piana furmàda in dij ànn dal turént Gròmul, cunter al prumuntòri ciamàa "Isula", che l'è tacàa a la teraferma da 'na striscia de tèra che partìss la "Baia dij Fàvul" (inscì ciamàda perchè chì gh'ha vissüü Hans Christian Andersen in del 1835) da la "Baia del Silenzi".
El center storich el se tröva tra i dò baij e la striscia de tèra; la part pussee muderna la se gh'ha svilupàda in sü la piana del Gròmul.

Evoluzion demografega

L'andament del nümer de abitant del cumün de Sester l'è mustraa in de la tabela chi de sutta

Abitant censid

Storia

La cità l'è stàda fundàda dai Ligur, ciamàa anca "Tigùli" (da chì el nòmm de quèla zona), cumè anca i olter paes del teritòri.

Ün temp Sester l'era fàa sü sunt ün isulòt, quèl che incöö l'è diventàa ün prumuntòri. La striscia de tèra che incoeu culega 'l prumuntòri a la piana el se gh'ha fàa sü cunt i depòset dij turént Gromul e Petròni e cunt l'aziùn del mar.

Sester l'era cugnusüda in de l'età dij Rumàn cunt el nòmm de Segesta Tigulliorum u dumà Segeste. In 'sta epuca chì l'è diventàda ün impurtant center de cumerci marìtim: vist che l'era arent ai stràdi che purtàven al Pass del Bracch e al Col de Velva, i merci rivàven al port e nàven in dij vàl Petròni, Gravéja, Vara e in de la Lunigiana; in pü, i materij prìmm rivàven daij zoni interni fin a Sester sèmper sü 'sti stràdi chì.
Sester l'è stada citàda in del "Diploma de Berengàri" del 909, quand l'è stàda dàda a la Basilica de San Giuàn de Pavia; dopu l'è stàda dàda a l'Abazìa de San Culumbàn de Bobi.
In del Mediuef la cità la gh'ha cuminciàa a svilupàss in de la piana.
In del 1133 i Fiesch de Lavagna gh'hànn pruvàa a ciapà Sester, ma la Republica Ligura l'è reusìda a batij e gh'ha metüü el burgh sòt la sò pruteziùn militàar e pulìtica in de l'ànn dopu.
In del 1145 l'è stàda ciapàda da l'Abazia de San Culumbàn la part pussee vôlta del teritòri, che l'è stàda trasfurmàda int ün castèll da Genua.
I naf de Pisa gh'hànn tacàa 'l Tigùli in del 1170, ma, cumè anca olter paes de la zona, Sester gh'ha minga cedüü aij atàcch dij Pisàn e la se gh'ha salvàda. In del 1172 i famìli Malaspina e Fiesch s'hin metüü insèma e gh'hànn ucupàa Sester al post dij Genués. In del 1212 gh'hànn creàa la "Pudesteria de Sester Levànt".
In del 1327 el Sciur de Lucca Castruccio Castracani gh'ha pruàa a ciapà el burgh, ma l'è minga stàa bun; al cuntrari, l'ucupaziùn l'è nàda a bun fin per i Viscunt de Milàn in del 1365. Venezia gh'ha pruàa a ciapà Sester in del 1432, ma anca lée l'è minga stàda buna.
Sester, cumè anca olter burgh del Tigùli, l'è stàda sachegiàda daj Turch in del 1542 e daj Saracén in del 1607.
Quand gh'èra Napuleun, Sester l'èra stàda metüda in del Dipartimént dij Apenìn. Dopu el Cungress de Viena del 1815 l'è pasàda al Règn de Sardegna e, in del 1861 l'è nàda a fà part del Règn d'Italia.

Sìmbul

Stèma

El stèma de Sester Levànt gh'ha sü ün isula ruciùsa cunt sü düü tur merlàdi sü sfund azur; sura la gh'è 'na curuna e sot ram de querc e de ulif.

Gunfalùn

El gunfalùn l'è azur, urlàa de or, e gh'ha in mèz el stèma del cumün.

Munument e olter sitt interessànt

Gesi

Santa Maria de Nazareth

La gesa l'è stàda fàda sü tra'l 1604 e'l 1616 da l'architet Gio. Batta Carbone cumè nööva gesa paruchiàal, dopu che gh'han sistemàa'l culegament tra l'Isula e la piana. Fin al 1957 l'è stàda co-catedràal de la diocesi de Brügnàa; dopu Sester l'è pasàdaa la diocesi de Chiavari.
La faciàda, de stil neoclassich, prugetàda da Giambattista Prato, l'è del 1837-1840. Denter gh'hin teli de l'età barocca e'na Pietà de lègn de Anton Maria Maragliano.

San Nicolò de l'Isula

L'è la gesa pussee vègia de Sester: l'è stàda fàda sü in del 1151 in de la part ciamàda Isula. Fin al XVII secul l'è stàda la paruchiàal de Sester (incöö l'è Santa Maria de Nazareth).
El prìmm edifizi l'èra de stil rumanich, ma in del XV secul l'è stàa fàa sü de nööf in stil barocch. Il campanìl, cul tec piramidàal, gh'ha finèster a bìfuri. Denter l'è de stil gotich e gh'ha trè navàdi.

San Stèven del Punt

Anca se i primi nutizi hin del XI secul, 'sta gesa chì l'è stàda fàda sü del tücc in del XVIII secul; dopu l'è stàda ingrandìda, gh'han fàa sü'l Batisteri, ün nööf paviment de marm e i decuraziùn sü la faciàda, in duvè gh'han anca metüü sü la statua de San Stèven.
Denter gh'ha trè navàdi e trìi altàar (quèl in mèzz de San Stèven, i olter düü de la Madòna del Càrmen e de San Giusèpp); la navàda de mèzz la finìss cunt üna granda abside.

Sant'Antòni

La gesa cumè l'è adèss l'è dij ànn Sesanta del XX secul, ma 'na vòlta gh'èren in quel sitt olter gesi.
A l'inìzi gh'èra 'n oratòri dedicàa a Giuànn Evangelista e Antòni, ma in del 1647 i fràa gh'han fàa sü 'na nööva gesa. In del 1948 l'è diventàda gesa paruchiàal.

Gesa de l'Imaculàda

Fàda sü arent la Baia del Silenzi, l'è 'na gesa del 1688 de stil mediuevàal cunt la faciàda che la gh'ha i strìss bianch e negher urizuntaj. Arent gh'è'l cunvent dij Capucìn.
Denter gh'è 'na statua de lègn de l'Imaculàda del XVIII secul metüda in sü l'altàar magiùr, 'na pitüra de Domenico Fiasella cunt sü'l Miràcul de Sant'Antòni de Padua e'na tela, semper de l'istess pitùr, cunt sü San Felìs de Cantalìs che ciàpa'l Bambinèl da la Madòna.

Gesa de l'Istitüt dij Suori Maestri Pij

Üna vòlta l'èra la gesa dij Suori Turchini, rivàde a Sester in del 1658 e che l'han fàda sü sübit dopu. La gesa l'è stada fàda sü nööva ün frach de vòlt, ma in del 1798 l'è stàda abandunàda per la sò supresiùn, vörüda da Napoleun Bunapart.
Dal 1829 hin denter i Suori de la Presentaziùn.

San Peder in Cadènn

La gesa, del 1640, la se tröva in del center storich, in vich Macelli, cunt arent ün cunvent dij Capucìn. Cunt la sistemaziùn de la cità el sitt el diventava minga isulàa assee, alura i Fràa gh'hànn dàa la gesa ai Prevet de San Peder in Cadènn in del 1686 e hin andàa in ün olter sitt.
In dij ànn la gesa l'è stàda sistemàda e ingrandìda pussee vòlt, anca perchè gh'ha avüü ün frach de dànn dopu l'arivi de Napuleun Bunapart e dopu che l'è s-ciupàda 'na bumba in d'ün edifizi arent in del 1951.

San Bartulumeu de la Ginestra

La gesa la se tröva in del sitt cunt l'istess nomm e l'è anca cugnusüda cumè gesa de la Madòna del Sucurs dopu'l 1750. La gesa cumè l'è adèss l'è del 1838.

Oltri gesi

San Giàchem in Loto, del 1540
Santa Vitoria in Lobiöla, fundàda daj Fràa Culumbaniàn in del XI secul in de la fraziùn Lobiöla
San Bernàrd dij Cassini, del 1151 ma fàda sü de nööf in del 1636
San Paul in Pila, cunsacràda el 26 utuber 1980
Santa Margherìda in Fossalupara, che ün temp la se trövava in duvè che incöö gh'è 'l cimiteri de Fossalupara e che l'è stàda tràda a bass in del 1739, cunsacràda el 27 agust 1958
Cunvent de l'Anunciàda, del XV secul, diventàda dopu 'na culonia marina e che incöö l'è 'n sitt in duvè fànn cunferenzi culturaj
Santa Caterina, del 1578 e tràda a bass daj bumbardament in del 1944.

Palàzz

Palàzz Durazzo Pallavicini

Fàa sü in del XVII secul, incöö l'è el sitt in duvè gh'è la Casa Cumünàal. El se tröva in de la piazza Matteotti, in del burgh mediuevàal de Sester, arent la gesa de Santa Maria de Nazareth.
In de la Sala del Cunsìli Cumünàal,al segund pian, gh'è 'na pitüra de Francesco Bassano de l'Aduraziùn dij Màag.

Palàzz Cattaneo de la Volta

L'è 'n palàzz del XVII secul e gh'ha 'na capelèta del XVIII secul.
Denter gh'hin dij nicchi in dij pilaster de la cupola, cunt in cima ün lanternìn cunt sü i statui dij sant Ana, Giuachìn, Elisabèta e Giusèpp cunt el Bambinèl.

Oltri palàzz

Palàzz Fascie Rossi, in duvè incöö gh'è la Bibliuteca
Vila Sertorio
Vila Rimassa
Vila Serlupi d'Ongran
Vila Balbi
Vila Gualino, incöö "Hotel dei Castelli"
Castel Gandolfo

Castèll

Arent a l'Isula, in duvè che incöö gh'è 'l parch de l'Hotel dei Castelli, gh'èra ün castèll fàa sü in del 1145 da la Republica Ligura. In del 1440 l'è stàda in part fàda sü de nööf e in del 1810 l'è diventàa 'n cimiteri. L'è stàa tràa a bass del tücc in de l'inizi del XX secul.
Tra'l 1925 e'l 1928 han fàa sü i "Castèll Gualino", vili de stil mediuevàal che incöö hin albergh.

Purtàj

In del center storich de Sester gh'hin ün frach de purtàj de ardesia del XIV secul, in particulàar in de la via XXV Aprìl, ciamàda anca "caruggio", la strada pussee impurtant de la zona vègia.

Pinacotechi

In de la Pinacoteca Rizzi gh'hin quader de pitùr dij Fiandri e'n frach de ceramichi lìguri.

Persunàgg famùs

Nasüü e uriginàri de Sester

Luigi Lambruschini (1776-1854), Cardinal Segretari de Stàat
Giovanni Descalzo (1902-1951), pueta: la Baia del Silenzi, el gulf ad est de Sester, le stàda ciamàda inscì da lüü
Giorgio Bo (1905-1980), pulitich e minister
Carlo Bo (1911-2001), critich leterari
Ferdinando Lambruschini (1911-1981), arcivescuf de Perugia
Eraldo Fico (1915-1959), partigiàn ciamàa cunt el nòmm de bataja "Virgola"
Fosco Becattini (1925), calciadùr
Mino Bozzano (1933-2008), pugil
Renzo Uzzecchini (1935), calciadùr e alenadùr
Bruno Baveni (1939), calciadùr
Ermes Paterlini (1947), calciadùr
Claudio Agnetti (1950), calciadùr
Silvino Chiappara (1954), calciadùr
Andrea De Marco (1973), nasüü a Genua ma uriginàri de Sester, àrbiter de balùn e imprenditùr
Aldo Traversaro (1948), nasüü a Chiavari ma uriginàri de Sester, pugil
Samuele Podestà (1976), giugadùr de balacanèster
Rodolfo Benevento (1943-1991), matematich
Marcello Rezzano (1929), pitùr
Vincenzo Gueglio (1946), scritùr, editùr e sagista
Giovanni Magnelli (1910-1994), inventùr de la "Barcarolata" e promotùr del "Premi Andersen"

Ligàa a Sester

Hans Christian Andersen (1805-1875), scritùr e pueta danes: la Baia dij Fàvul, a ucident, la gh'ha 'stu nòmm in sò regord
Dina Bellotti (Alessandria 1911 - Roma 2003), pitrìs. La stava de cà a Sester, che la gh'ha dedicàa 'na piazèta
George Gordon Byron, pueta ingles
Mary Wollstonecraft Shelley scritrìs inglesa
Emanuele Narducci, latinista, cuurdinadùr del Centro di Studi sulla Fortuna dell'Antico de Sester Levànt
Alberto Grilli, latinista, cunsulent del Centro di Studi sulla Fortuna dell'Antico de Sester Levànt

Manifestaziùn

Fera de San Giusèpp, a marz, cunt ün esposiziùn de fiùr e pianti
Festival del Blues e del Soul, il 1 magg
Premi Andersen, a la fin de magg; l'è 'n premi leteràri de lìber per bagaj
Pàli marinàar del Tigùli, che la se tègn tra i Cumün de Santa Margherita Ligur, San Michee de Pagana, Rapàll, Zuaj, Chiavari, Lavagna e Sester Levànt in del mar innanz a 'sti sitt chì a rutaziùn in ciascün ànn tra lüj e agust
Bagnun, la penultima setimana de lüj in de la spiàgia urientàal de Riva Trigùs; a tücc i dànn i sardi in del brudètt in sül biscott de pan
Barcarolata, l'ultima dumenega de lüj; l'è 'na sfilàda de barchi in de la Baia del Silenzi, cunt ün premi per la barca pussee mej adubàda
Festa de la Madòna del Càrmen, in lüj; i fànn 'na prucesiùn cunt dij grand crucifìss e 'na statua de la Madòna, adubàda cunt l'üga fàda madurà prima del temp
Fera de San Stèven, el 26 dicember.

Ecunumia

Sester Levànt la vif per la magiùr part de turism. L'è svilupàa 'l setùr balneàr, che'l pò fà cunt sü düü spiàgi e 'na sculièra tipica dij sitt lìgur.
Üna vòlta l'ecunumia la se fundava sü la custruziùn dij "leudi", barchi a vela latina; incöö gh'è 'na barca del gener in de la spiàgia dij Balin, in de la Baia dij Fàvul.
A Riva Trigùs gh'è la fàbrica de naf de la "Fincantieri", che la fà naf de guèra; dopu 'n mument de crisi, incöö l'è anca anò in funziùn.

Trasport

Stràdi

Sester Levànt l'è sü la Via Aurelia, Strada Pruvinciàal (üna vòlta Statàal) 1; in pü gh'è anca 'na surtìda de l'Autostrada A12 Genua-Rusignàn.

Feruvij

La staziùn de Sester Levànt la se tröva in sü la linea Genua-Pisa; anca la sò fraziùn Riva Trigùs la gh'ha 'na staziùn in sü l'istessa linea.

Gemelàgg

Sester Levànt l'è gemelàda cunt la cità francesa de Dole dal 1983; la fraziùn de Riva Trigùs l'è gemelàda dal 2002 cunt Santa Cruz, in dij Stat Ünii.

Sport

A Sester Levànt giùghen i squadri "Unione Sportiva Sestri Levante" (balùn, serie D) e "Centro Basket Sestri Levante" (balacanèster).

Olter prugètt