San Martì de la Batàia

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Chèll articòl ché l'è adóma ü sbòss. Se vóter sì bù de mètega dént vergót de piö, preocüpès mia e próega. Issé de ìga ön'idéa de töcc i óter sbòss, ardì qé.

Chèlla us ché la gh'ha mia di foncc o i è tròp póche. Per piasér, zónta di fóncc a la us. Issé de ìga ön'idéa di ótre us senza fóncc, ardì ché.

San Martì de la Batàia (nòm uficiàl en italià: San Martino della Battaglia) l'è 'na frasiù del cümü de Dezensà, en pruvìncia de Brèsa. El paés el se tróa endèle campàgne ale spàle de la penìzola de Sirmiù, endela part meridiunàla del Lach de Garda a presapóch sèt chilòmetri a sudest del sò cèntro comünàl e 3 chilòmetri e mès de la frasiù de Riultèla co la quàla enfìna al 1928 el fàa cümü separàt de Dezensà.

A San Martì s'è combatìt la batàia piö sanguinùza de la Segónda guèra de 'ndependènsa, ai 24 de zögn del 1859, endóche i Piemontés de Vitòrio Emanuele II e i fransés de Napuliù III i g'ha batìt i Austrìaci. La batàia l'è stàda isé violènta ma isé violènta che, a la fì, el filàntrop svìser Henri Dunant, a éder el defà disperàt che le s'éra dàde le fómne del pòst e dei paés vizì (Castiù) per medegà i ferìcc, el g'ha ìt l'ispirasiù per fondà l'istitusiù de la Crus Rósa.

Per regordà chèsti facc e unurà i mórcc de chèsta batàia e de töte le ótre batàie che g'ha portàt a l'endependènsa e a l'unità de l'Italia, combatìde 'ntra 'l 1848 e 'l 1870, gh'è stat fat sö 'na tór de 74 méter, monümènt nasiunàl, e 'na céza co 'n osàre con dét le cràpe dei mórcc de la batàia, de töte le nasiunalità.

San Martì el fà paròchia de per sò cönt e la sò céza l'è 'ntitulàda a San Martì de Tours. La paròchia de San Martì la fà part de la diòcezi de Verùna.