Pasteurizasiù

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

La pasteurizasiù l'è ön tratamét che sa ga fà a quach lìquegg, de sòlet destinàcc a éser cönsömàcc de l'òm come alimèncc, per copà i micrurganìsm patògegn; la pasturizasiù la permèt mia però de copà le spòre, ma dóma i urganizm eèncc sensìboi al calùr, le fùrme egetatìe cumpagn de batér, fóns e leàcc; col fàl, bòa sercà de mantègner le carateristeghe fizeghe, chìmeghe e urganulèteghe del alimènt. L'è deèrsa de la sterilizasiù, che sa oté a temperadüre pö ólte, e per ön tép pö lónch, e de la termizasiù, döpràda de spès per ol lat e i sò dereàcc, söratöt per la düràda del tratamét.

Stória

La pasturizasiù l'è stada fàda la prüma òlta ol 20 de Avrìl 1864 del chìmegh francés Pasteur e la sò coléga, la Claude Bernard. Pasteur l'è stat ol prüm a döprà chèla procedüra ché, che isé l'è stada ciamàda "pasteurizasiù" an sò unùr, e al vé döpràt amò al dé d'ancö cume nòrma de igéne bàsega. Al dé d'ancö, apò se gh'è foze piö nöe de cuntrulà i alemencc e le materie prüme, sa pasteuriza amò, però con d'öna finalità deèrsa: ol sèns l'è piö microbiulògich, chèl che sa öl fà l'è slongà la éta média di prödöcc che sa pasturìza. Defàti gh'è stat ön period che le aziende i lasàa tat tép fes le robe a scaldàs, ma i prödöcc i sa indìa mia perchè pirdìa töte le pruprietà. La pasteurizasiù la ghe càmbia ol saùr al làt.

Funsiunamét

Ol funsiunamènt l'è fàcil fes: chèl ca sa fà l'è copà i micrurganìsmi e se 'l fà per mès de la temperadüra. L'è ampurtànt però fà balà l'öcc an sö le deèrse temperadüre e 'n söl tép che an làsa lé le ròbe, che sedenò an s'rès-cia de deznatürà töcc i cumpunencc sensìbii al calùr. S'è svelöpàt deèrse maniére de Pasteurizà, tri i'è chèle döpràde al dé d'ancö:

• la pasteurizasiù VAT o "a belàze";
• la pasteurizasiù a ólte temperadüre an d'ön perìot brév (HTST, High 'Temperature/Short Time);
• e la pasteurizasiù a temperadüre ólte fes (UHT: Ultra-High Temperature )

Pasteurizasiù VAT

An de la pasteurizasiù a belàze sa mèt chèl che gh'om de pasturizà an d'ön tanch, a temperadüra de 68°C per 15 minücc. An de chèla fòza ché sa manté le etamine, le pruteine e le ótre molecule che dà nütrimènt. Ol problema prinsipal de chèla fòza de Pasteurizà ché, l'è che stà lé a vödà e ampenéser i tanch töte le ólte fà pèrt tàt tép fes, e l'è mia tat cunvegnènt per 'na ampreza.

Pasteurizasiù HTST

La Pasteurizasiù a ólte temperadüre la sa fà a 72°C per 15 segóncc. Gh'è dèle plàche cólde an de che ga scór dét ol lat (o óter lìquit), e l'è pö funsciunala indüstrialmènt perchè sa stà dré manch tép. Del pónt de ésta microbiulògich l'è mia che ga sapes gròse diferense.

Pasteurizasiù UHT

An de la pasteurizasiù a temperadüre ólte fes ol lìquit al pàsa de 74°C a 140°C, e al tùrna a 74°C an 5 segoncc. L'è stàda anventàda dei Stacc Ünìcc che i l'à prupugnida cum' la piö giösta, però an realtà la g'ha mia vantàgi de bù. Chèsta a dì la eretà l'è mia propes öna pasteurizasiù, ma pötòst öna sterilizasiù