Codes sorgent per Ogècc Transnetünià

{{LORUNIF}}
[[Archivi:TheTransneptunians Size Albedo Color.svg|thumb|upright=1.5|Ilüstrasiù en scàla dei ogècc transnetünià piö gròs.]]
I '''ogècc transnetünià''' i è töcc chèi ogècc del [[Sistema Solar]] che g'ha l'òrbita del töt, o apéna 'na part, de là de l'òrbita del [[pianeta]] [[Netuno (pianeta)|Netuno]]. La regiù del nòst sistema solàr che se tróa de là de Netùno l'è sudividìda en setùr che se ciàma [[Fasa de Kuiper]] e [[Nigol de Oort]]. En oservasiù de 'na deciziù de la [[Üniù Astronòmica Internasiunàla]] de l'[[11_06|11 de zögn]] del [[2008]] i [[pianeta nano|pianeti nani]] transnetünià i vé definìcc ''[[plutoide|plutòide]]''.

Per riferìs ai ogècc trasnetünià, endel ambiènt scentìfich, se dòpra de spès l'abreviasiù TNO (del inglés ''Trans Neptunian Object''). Ale olte se dòpra apò a la abreviasiù KBO (de l'inglés ''Kuiper Belt Object''), che però l'è mìa del töt corèt. I TNO i töl dét, 'ntra i óter, pò a i còrp del Nìgol de Oort e i [[Fàsa de Kuiper|KBO]]. Chèsti öltem, i è dividìcc apò a 'n [[plütì]] e [[cübewà]].

Per via de sèrte pertürbasiù 'ndèle òrbite dei pianéti cunusìcc al prensépe dei agn 90 del sècol XX, e cunsideràde el rezültàt de l'asiù de la gravità  (la fórsa de atrasiù 'ntra tüta la matéria dotàda de màsa) sùra i stès pianéti, se ipotizàa che gh'ìes amò giü o piö pianéti de là de l'òrbita de Netuno che gh'ìa gnemò stat identificàt. Giöna de chèste teurìe le gh'ìa minàt a scuprì Netuno, sö la bàze de le distursiù de l'òrbita de [[Urano (pianeta)|Urano]]. La resérca de chèsti còrp teòrich la g'ha portàt a troà [[Plutone (corp celest)|Plutone]] e, de alùra, s'è de fat troàt en quach ogèt de 'na sèrta emportànsa ma tròp pesègn per spiegà le pertürbasiù. A la fì, gh'è stat controlàt bé i càlcoi de la masa de Netuno e s'è dimustràt che el probléma de le pertürbasiù de le òrbite l'izistìa mìa.

== Ogècc piö emportàncc ==
Endel zögn del [[2005]] el nömer de chèsti ogècc l'ìa de piö de 'n miér, dei quài en sentenér i gh'ìa 'n òrbita determinada con preciziù, e, per conseguènsa, 'na nömerasiù definitìva del [[Minor Planet Center]].

=== Fasa de Kuiper ===

==== Plütì ====

* [[Plutone (corp celest)|Plutone]]
** [[Caronte (corp celest)|Caronte]]
** [[Nix (corp celest)|Nix]]
** [[Hidra (corp celest)|Hidra]]
** [[Cerbero (corp celest)|Cerbero]]
** [[Estigia (corp celest)|Estigia]]
* [[(385135) 1993 RO]]
* [[1993 RP]]
* [[(15788) 1993 SB]]
* [[(15789) 1993 SC]]
* [[(28978) Ixión]]
* [[Haumea (corp celest)|Haumea]]
** [[Namaka (corp celest)|Namaka]]
** [[Hi'iaka (corp celest)|Hi'iaka]]
* [[(90482) Orcus]]
* [[Makemake (corp celest)|Makemake]]

==== Cübewà ====

* [[(15760) 1992 QB1]]
* [[1998 WW31]]
** [[S/2000 (1998 WW31) 1]]
* [[(20000) Varuna]]
* [[(50000) Quaoar]]
* [[(58534) Logos]]
** [[S/2001 (58534) Zoe]] Lüna de Logos
* [[(174567) Varda]]

==== Twotì ====

* [[(20161) 1996 TR66]] 
* [[(119979) 2002 WC19]] 
* [[2000 AF255]] 
* [[2001 UP18]] 
* [[2000 QL251]]
* [[(26308) 1998 SM165]]

=== Disch sparnegat ===

* [[2004 XR190]]
* [[(225088) 2007 OR10]]
* [[(15874) 1996 TL66]]
* [[(148209) 2000 CR105]]
* [[Eris (corp celest)|Eris]]
** [[Disnomia (corp celest)|Disnomia]]
* [[Sedna]]

=== Nigol de Oort ===
* [[Sedna]]
* [[(308933) 2006 SQ372]]
* [[(148209) 2000 CR105]]
* [[2008 KV42]]



== Plütì e plutoide ==
Gh'è de stà atènti a mìa sconfónder le definisiù de [[plütì]] e [[plutoide]]. Ognöna de chèste dò categurie le töl ensèma ogècc transnetünià che, aisebé che i pöde apartègner a töte dò al stès tép, ognöna le g'ha come requizìt dele caraterìstiche diferènte:
* I [[plütì]] i è ogècc trasnetünià che g'ha caraterìstiche orbitàle che se 'nsomèa a chèle de Plutone, sensa stà a ardà le sò dimensiù.
* I [[plutoide|plutoidi]] i è ogècc trasnnetünià che g'ha dimensiù presapóch compagn de chèle de Plutone, sènsa stà a ardà che tìpo de òrbita che i g'habe.

== Colegamèncc estèrni ==
{{commonscat|Trans-Neptunian objects}}
* [http://cfa-www.harvard.edu/iau/lists/TNOs.html Lista de objetos transneptunianos de la IAU] ''(en inglés)''
* [https://web.archive.org/web/20000303081140/http://seds.lpl.arizona.edu/nineplanets/nineplanets/kboc.html Universidad de Arizona] ''(en inglés)''
* [http://www.sciam.com/0596issue/0596jewitt.html Revista ''Scientific American'')] ''(en inglés)''

{{Sistema Solar}}

[[Categoria:Astronomia]]
[[Categoria:Sistema Solar]]