Codes sorgent per Ilex aquifolium

{{BREMOD}} {{Taxobox
| color = lightgreen 
| name = Ilex aquifolium ''[[Carl von Linné|L.]]''
| nom_popolar_or = scanfòi{{Ref voc Melch}}
| nom_popolar_occ = àgher
| image = Illustration Ilex aquifolium0.jpg
| image_width = 240 px
| regnum = [[Plantae]]
| subregnum = [[Tracheobionta]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| subclassis = [[Rosidae]]
| ordo = [[Aquifoliales]]
| familia = [[Aquifoliaceae]]
| genus = ''[[Ilex]]''
| species = '''''I. aquifolium'''''
| binomial = ''Ilex aquifolium''
| binomial_authority = [[Carl von Linné|L.]]
}}
L''''Ilex aquifolium''' (en [[bresà]]: ''scanfòi'', in [[milanes]] ''àgher''{{ref voc Banfi}}, in [[dialòett comasch|comasch]] ''brüscòn''<ref>http://www.zanna86.it/altro/tesi-maturita-itis/dvds/dialetto/vocabolario.htm</ref>), l'è 'n [[arbùsto]] o 'n [[àlber]] pesèn, che pöl rià a 6 o 7 méter de altèsa col [[trónc]] drit, 'na chiòma a fùrma piramidàl, che 'l tra fò i ràm fin de tèra e che 'l pöl rià a scampà 'nfìna a 500 agn, aisebé che de sòlit el rìa mìa a 100 agn.

== Descrisiù ==
El g'ha la scórsa lisa per töta la vìta. En prensépe l'è d'en culùr che tìra al vért e del segónt o 'l tèrs an el ciàpa 'na tonalità grìza scüra che dòpo 'l manté per töta la vìta. 

===Fòie===
Le sò [[fòia|fòie]] i è sèmper vérde e d'[[envéren]] le cröda mìa. I è sèmpe, le g'ha 'l gambì, i è alternàde, e le g'ha 'na fùrma a öf. Le g'ha la caraterìstica de ìga l'òrlo spinùs endèi ezemplàr zùegn e 'ndèi ràm piö bas de le piànte madüre. Le fòie dei ràm piö alcc de le piànte madüre 'nvéce le g'ha l'òrlo lis. Le scàmpa piö o méno sic agn e i è d'en bèl culùr vért löster ensìma e d'en vért che tìra piötòst al zaldì de la bànda de sóta. I è lise, löstre, sténche e scorzégne.

===Fiùr===
L'è 'na piànta [[Diòic|diòica]] e 'ndèi ezemplàr mascc, i [[fiùr]] i vé fö a la sèa 'n grüpècc de culùr zaldì. Endèi ezemplàr fèmina, i ve fò izolàcc a en gröpècc de tré, i è picinì e i g'ha 'n culur biànc o apéna apéna ròza. I è furmàcc de quàter pétali e quàter [[sépali]], mès tacàcc ensèma a la bàze.

===Fröcc===
[[File:Acebo.jpg|thumb|right|<center><small>Ram coi fröcc]]</small>
I ezemplàr fèmina i fa sö 'n fröt carnùs ([[drùpa]]), de 'n culùr bèl rós löster o zalt vif. El madüra tàrde, envèrs [[utùer]] o [[noèmber]], e 'l rèsta sö la piànta per en bèl pó, de spès per töt l'envéren. Déter gh'è 4 o 5 giandì de somésa.



== Distribusiù ==
El scanfòi se pöl catàl endèl'[[Asia]] ucidentàl e 'n [[Euròpa]]. Ezemplar sparnegàcc se i tróa 'n particulàr endèi sotabósc de [[rùer]] o de [[fó]]. De rar el pöl rià a furmà dei boscài spès come spéce dominànta. 

El g'ha bezògn de ambièncc ömecc e a l'ombréa, e per chèsta rizù se 'l tróa de sòlit endèi [[bósc]] al vac. El rìa a crèser 'nfìna a 1800 méter e sèmper en teré frèsc e mìa 'mpacàcc, mèi se silícei.<ref name=fe>Flora Europaea: [http://rbg-web2.rbge.org.uk/cgi-bin/nph-readbtree.pl/feout?FAMILY_XREF=&GENUS_XREF=Ilex&SPECIES_XREF=aquifolium&TAXON_NAME_XREF=&RANK= ''Ilex aquifolium'']</ref><ref name=mc>Med-Checklist: [http://ww2.bgbm.org/mcl/PTaxonDetail.asp?NameId=1263&PTRefFK=1273 ''Ilex aquifolium'']</ref><ref name=rushforth>Rushforth, K. (1999). ''Trees of Britain and Europe''. Collins ISBN 0-00-220013-9.</ref><ref name=fnwe>Flora of NW Europe: [http://ip30.eti.uva.nl/BIS/flora.php?selected=beschrijving&menuentry=soorten&id=3088 ''Ilex aquifolium'']</ref>

[[File:Ilex aquifolium dsc00823.jpg|thumb|<center><small>En scanfòi endèn giardì</small>]]

== Üzo ==
El scanfòi el g'ha 'n lègn bèl dür e spès. El g'ha bùne qualità per véser dopràt endèi mestér de maringù. El ciàpa bé i culùr, e per chèsto se oté de le bèle imitasiù del [[ébano]].

Se 'l dopèra per tradisiù come ornamènt sóta Nedàl, perché en chèl perìodo lé 'l g'ha sö le balìne róse che i è i sò fröcc e perché le fòie le rèsta bèle érde e löstre per en bèl pó. Chèsto particolàr però l'è stat en dan per la spéce perché se 'n catàa de piö de chèl che 'n riàa a fas, al pónt che en sèrte zòne l'è a rés•cio de sparéser. Al dé d'encö l'è 'na spéce sóta protesiù en divèrse zòne de l'[[Euròpa]].

El fat de ìga sö i fröcc per töt l'envéren el ghe da 'na mportànsa ecològica particolàr a chèsta piànta, perché la reprezènta 'na fónt de alimentasiù per divèrse bès•ciulìne, suratöt ozèi, che 'ndèla stagiü invernàl le g'ha póche ótre pusibilità de maià. 

Per l'òm envéce i fröcc i è tòsec, perché i fa nì 'l cagòt e i fa nì de bötà sö.

== Sinònim botànic ==
{|
|-valign=top
|
* ''Aquifolium ilex''  [[Scop.]]
* ''Ilex aquifolium var. algarviensis'' [[Chodat]]
* ''Ilex aquifolium var. balearica'' ([[Desf.]]) [[Willk.]] in [[Willk.]] & [[Lange]]
* ''Ilex aquifolium var. barcinonae'' [[Pau]]
* ''Ilex aquifolium var. heterophyllum'' [[Rchb.]]
* ''Ilex aquifolium var. laetevirens'' [[Sennen]]
|
* ''Ilex aquifolium var. lusitanica'' [[Chodat]]
* ''Ilex aquifolium var. senencens'' [[Gaudin]] 
* ''Ilex balearica'' [[Desf.]]
* ''Ilex montserratense'' [[Sennen]]
* ''Ilex perado subsp. iberica'' ([[Loes.]]) [[S.Andrews]]
* ''Ilex perado var. iberica'' [[Loes.]]<ref>Sinónimi en [http://www.anthos.es/v21/index.php?page=intro Real Jardín Botánico] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071024192320/http://www.anthos.es/v21/index.php?page=intro |date=2007-10-24 }}</ref>
|}

== Riferimèncc ==
<references/>


[[Categoria:Aquifoliaceae]]