Utent:Wikibelgiaan/Sabiun
| Pluvianus aegyptius | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Stat de conservazion | ||||||||||||||
| Classifigazion sientífiga | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Nomm binomial | ||||||||||||||
| Pluvianus aegyptius (Linnaeus, 1758) |
De Krokodilwachter (Latijn: Pluvianus aegyptius), ook wel Egyptische plevier genoemd, is een Afrikaanse vogel uit het geslacht Pluvianus. Zijn naam, krokodilwachter, dankt hij aan zijn veronderstelde mutualistische relatie met de nijlkrokodil (Crocodylus niloticus), wiens voedselresten en parasieten hij van tussen de tanden verwijdert.
Taxonomie[Modifega | modifica 'l sorgent]
Traditionele classificatie[Modifega | modifica 'l sorgent]
Volgens de traditionele classificatie, die in Europa nog de meest gangbare is, is de krokodilwachter het enige lid van het geslacht Pluvianus. Voorheen plaatste men hem in een aparte familie, die van de Pluvianidae, maar heden ten dage wordt hij gezien als de enige vertegenwoordiger van de onderfamilie Pluvianinae, behorend tot de familie der Glareolidae (Renvogels en vorkstaartplevieren). De krokodilwachters worden onderverdeeld in twee ondersoorten : Pluvianus aegyptius aegyptius en Pluvianus aegyptius angolae.
Op Wikispecies wordt de traditionele classificatie gegeven.
Nieuwere classificaties[Modifega | modifica 'l sorgent]
Verscheidene auteurs verdelen de familie Glareolidae onder in twee onderfamilies, de Glareolinae en de Cursoriinae. Zij rekenen de krokodilwachter, samen met de renvogels, tot de onderfamilie Cursoriinae. Volgens de Sibley-Monroe-classificatie, die door sommigen intussen als achterhaald beschouwd wordt, vormen de Glareolinae en Cursoriinae tezamen één onderfamilie. De zogenaamde Dromadinae worden dan beschouwd als de tweede onderfamilie.
Leefgebied en verspreiding[Modifega | modifica 'l sorgent]
Deze gewoonlijk erg tamme vogel houdt zich op in paren of kleine groepen nabij waterpartijen. Daarbij houdt hij ervan zich te vestigen in de omgeving van menselijke nederzettingen. Tijdens het paarseizoen is hij echter uitsluitend te vinden op zandbanken en riviereilandjes.
De krokodilwachter komt voor in een groot deel van Afrika beneden de Sahara. Zijn sterk versnipperde leefgebied (in totaal zo'n 6 miljoen km²) strekt zich uit van Gambia tot Eritrea. Zoals de benaming "Egyptische plevier" al aangeeft, resideerden de krokodilwachters ooit in groten getale aan de oevers van de Nijl. Aldaar is de soort reeds vele jaren geleden uitgestorven.
De volledige populatie bestaat wereldwijd - volgens recente schattingen - uit 40.000 à 85.000 exemplaren (Wetlands International, 2002). Hoewel de ontwikkelingen van dit aantal nog nooit officieel vastgesteld zijn, neemt men aan dat de soort niet binnen de criteria valt om op de Rode Lijst van de IUCN terecht te komen. Deze organisatie classificeert de krokodilwachter dan ook als Least Concern (Veilig, m.a.w. geen bedreigde diersoort).
Broedwijze en jeugd[Modifega | modifica 'l sorgent]
De krokodilwachter broedt op zandbanken in brede rivieren. Zijn twee tot drie (goed gecamoufleerde) eieren legt hij niet - zoals de meeste vogels - in een nest, maar begraaft hij in het warme zand. De eieren worden op een contstante temperatuur gehouden doordat één van de ouders er met een kletsnatte buik op gaat zitten om ze af te koelen.
De kuikens kunnen reeds lopen wanneer ze uit het ei komen, aangezien het nestvlieders zijn. Indien er echter gevaar dreigt, zullen de ouders hen ter bescherming met zand bedekken, en dit tot een maand na de geboorte. Door hun vroege mogelijkheid tot lopen, zijn de kuikens al na een week in staat om hun eigen voedsel te zoeken. Toch zullen de ouders hun nog soms drinken geven, door hun buik in het water te drenken. Van deze natte buik kunnen de juvenielen dan water opvangen.
Uiterlijk[Modifega | modifica 'l sorgent]
De krokodilwachter is een opvallende, niet te verwarren vogelsoort. De twee geslachten lijken sterk op elkaar, maar juvenielen zijn bleker van kleur en hun zwarte tekeningen zijn doorspekt met bruin. Qua grootte is deze vogel gemiddeld: de vleugelspanwijdte van een volwassen exemplaar bedraagt 47-51 cm, en zijn gewicht situeert zich rond 80 g.
De 19-21 cm grote adult heeft een zwarte kruin, teugel en oorstreek. Verder loopt er centraal over de rug een zwarte streep, die versmalt naar de staart toe. Een laatste zwart gedeelte van de pluimen is de lijn die zich vanuit de achterhals, tot op de scheiding van borst en buik uitstrekt. Hoewel hierdoor de buik en borst gescheiden zijn, hebben zij een gelijkaardige kleur, namelijk een mengeling van roze, oranje en okeren schakeringen. Dwars door het zwarte hoofd, is er nog een opmerkelijke witte streep waarneembaar, evenals aan de rand van de rugstreep. Het overige deel van de bovenste veren is blauwgrijs, net als de tamelijk lange poten.
Tijdens de vlucht is de krokodilwachter zelfs nog opvallender, door het contrast tussen de verschillend gekleurde lichaamsdelen. Enerzijds zijn er de zwarte kruin, middenrug en vleugelstrepen, anderzijds de grijsblauwe rug en vleugels. Van onderen bekeken is de vogel volledig wit, op de oranje buik en zwarte vleugelstreep na. De vleugels zijn driehoekig (breed aan de basis, en smal naar het uiteinde toe).
Gedragingen[Modifega | modifica 'l sorgent]
Voedingswijze[Modifega | modifica 'l sorgent]
Hij voedt zich door te pikken naar insecten en door te zoeken naar voedselresten en bloedzuigers in de bek (tussen de tanden) van nijlkrokodillen. Reeds de Oud-Griekse geschiedschrijver Herodotus had het over deze opmerkelijke vorm van symbiose, waarbij de nijlkrokodil de vogel van voedsel voorziet, en de krokodilwachter het reptiel tot 'levende tandenstoker' dient. In de negentiende eeuw werd deze mythe verder geromantiseerd door A. Brehm, en zelfs in de twintigste eeuw nog beweerde R. Meinertzhagen dat hij een krokodilwachter in de bek van een nijlkrokodil had zien zitten. Hoewel sommige ornithologen de waarheid van dit verhaal verdedigen, aangezien ook andere vogelsoorten op dergelijke wijze aan voedsel komen, is het gedrag nog nooit op foto of film vastgelegd, en dus niet afdoende bewezen (Maclean, 1996 en Richford & Mead, 2003). Wel wordt aangenomen dat de krokodilwachters nijlkrokodillen waarschuwen voor naderend gevaar.[2]
Roep[Modifega | modifica 'l sorgent]
Zijn roep is een hoog krrr-krrr-krrr.
Begroeting[Modifega | modifica 'l sorgent]
Na de landing begroeten koppeltjes elkaar met een korte "ceremonie", waarbij ze hun vleugels opheffen, en de zwart-witte tekeningen zichtbaar worden.
Externe links[Modifega | modifica 'l sorgent]
- (NL) Avibase - Database met alle vogels van de wereld, met een kaart van de verspreiding
- (EN) World Birds Taxonomic List, door Alan P. Peterson
- (EN) Skullsite beschrijft de schedel van de krokodilwachter
- (EN) de Internet Bird Collection bevat filmpjes over de krokodilwachter