Cotinus coggygria

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Cotinus coggygria Scop.
El rös
Classifigazion sientífiga
Regn: Plantae Division: Magnoliophyta Clas: Magnoliopsida Ùrden: Sapindales Famìa: Anacardiaceae Zèner: Cotinus Spéce: Cotinus coggygria
Nomm binomial
Cotinus coggygria Scop.

El Cotinus coggygria o apò Rhus cotinus (en Bresà: Rös ma apò Cöden o Scöden), l'è 'na piànta de la famìa de le Anacardiaceae uriginària de l'Euròpa meridiunàl e de l'Asia enfìna a l'Himalaya e a la Cìna.

Descrisiù

L'è 'na piànta con portamènt de boscài che de sòlit la pàsa mìa i tré méter de altèsa e la fa sö 'n mòcc de ram.

Le fòie i è a fùrma de öf o quàze rotónde de culùr vért ciàr en primaéra ma che le diènta róse rosènte prima de crödà 'n autunno. I è lónghe de 3 a 8 centìmetri e l'òrlo de la fòia l'è 'ntréch.

El fiorés tra màgio e zögn. El fiùr l'è 'na 'nfiurescènsa che se 'nsömèa 'n pó a chèla de l'ùa ma 'nvéce de pènder en zó la rèsta drìta. Ògna gràta l'è lónga de 15 a 20 cm e la pórta divèrsi fiurilì con sich pétali picinì de culùr crèm-zaldì. Divèrsi fiùr i rìa mìa a svelöpàs en fröt e i se trasfùrma 'ndèna spéce de piömitìna ròza-zaldìna che la vé a furmà 'na spéce de nìgol entùren ai fröcc che 'nvéce i è riàcc a furmàs.

El fröt l'è n'a drüpitìna de póch milìmetri, sèca e a fùrma de cör o de pér, che prìma l'è vérda e dòpo la vé négra e löstra.

La scórsa del trónc l'è apéna apéna screpolàda e de culùr maròn con dèle màcie piö ciàre.

• 
  El boscài
• 
  La 'nfiurescènsa coi fröcc.
• 
  Le fòie
• 
  Foglia d`autunno
• 
  La 'nfiurescènsa de vizì.

Difuziù

El rös el crès endèl'Euròpa centro-meridiunàl, del Mar d'Azov a la Francia meridiunàl e pò anche 'ndèle regiù sud-ocidentài de l'Asia, la rìa 'nfìna a l'Armenia e a la Siria. 'N Itàlia, la crès suratöt al centro-nord (föra che 'n Val d'Aòsta).

Ecologìa

La se fa dét endèi boscài, 'n mès a le préde calcàree de 0 a 900 méter. La crès ontéra 'nsèma a la rùer, a la tàera e al fràsen.

Üzo

• Le fòie i éra doperàde per consà le pèi.