Calendàre romà

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna.

El Calendàre Romà (cunusìt apò col nòm de calendàre de Ròmolo) el g'ha cambiàt fùrma divèrse ólte 'ntra la fondasiù de Roma e la fì de l'Impéro.

En quat nutìsie el ia dà Macrobio, 'ndèla I zurnàda dei Saturnalia.

En prensépe l'éra 'n lönàre (calendàre bazàt sö le fàzi de la lüna) dividìt en 10 més, che 'l vambiàa a la lüna piéna de mars (el 15). Per tradisiù l'éra atribüìt a Romolo, el fondadùr de Roma 'ndèl 753 prìma de Crìsto. Però sömèa che 'nvéce l'éres bazàt söl Lönàre dei gréci.

I més alùra i éra: Martius (31 dé), Aprilis (30 dé), Maius (31 dé), Iunius (30 dé), Quintilis (31 dé), Sextilis (30 dé), September (30 dé), October (31 dé), November (30 dé ) e December (30 dé). Isé l'an del calendàre 'l düràa 304 dé e gh'éra piö o méno 61 dé 'n envéren che gh'ìa mìa pòst endèl calendàre.

Dòpo la prìma rifùrma del calendàre, ülìda sömearès de Numa Pompilio (el segónt dei sèt rè legendàre de Roma) 'ndèl 713 prìma de Crìsto, el calendàre dei Romà 'l g'ha cuminciàt a cöntà dùdes més. I du més nöf i éra zuntàcc a la fì e i éra Ianuarius e Februarius.

Ogni més el gh'ìa tré dé de riferimènt ciamàcc: Kalendae, che se pènsa che uriginariamènt el curispundìes al dé de la lüna nöa e l'éra 'l prim dé del més; Nonae, che se pènsa che uriginariamènt el curispundìes al dé de la mèza lüna; Idūs, che se pènsa che 'l curispundìes a la lüna piéna.