Batàia de Legnà
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna. |
La batàia de Legnà l'è stàda combatìda el 29 de màgio del 1176 vizì a Legnà, al dé d'encö 'ndela pruvìncia de Milà. L'è stàda la batàia piö 'mportànte de la lónga guèra che l'imperadur Federìco dit el Barbarósa el g'ha combatìt per rià a restabilì 'l sò potére, per lo méno 'n lìnea de prensépe, söi Cümü de l'Itàlia del Nort. Chèsti però i gh'ìa mitìt en bànda le sò béghe sanguinùze che düràa de agn e agn per mitìs ensèma 'ndèna aleànsa ciamàda Lega Lombarda, có a capo el Papa Lisànder III. L'imperadùr el g'ha sercàt de doprà la fórsa per meter sóta i Cümü ma 'l vegnarà batìt.
Le batàia l'è cuminciàda quàze 'n maniéra cazuàl, perché i du ezèrcicc i saìa de la prezènsa l'ü de l'óter ma i s'è 'ncuntràcc sènsa püdì preparà prìma 'na strategìa.
I è stàde le dò vanguàrdie de fancc a ambià là la baröfa. 700 fancc de la Lega Lombarda che vignìa 'n sà de Legnà i s'è troàcc denàcc a 300 fancc del Imperadùr. Chèsta prìma schermàia l'è düràda 'na vintìna de minücc enfìna a che gh'è riàt l'imperadùr stès con töt el gròs del sò ezèrcito furmàt suratöt de cavaliér. La càrica dei imperiài la g'ha ubligàt i lombàrcc a 'nmocelàs entùren al sò car de batàia (el "Carroccio"). Sóta la bandiéra de la sò part però, chèsti soldàcc, che i éra strac e de méno come nömer, i g'ha rezistìt cutra a 'n ezercit polsàt, e per de piö a caàl.
Söl car dei Lombarcc gh'éra la crus de Aribèrto de 'Ntimià, che segónt la legènda, la ghe dàa coràgio e moràl ai soldàcc al pónt de pirmitìga de rezìster enfìna a che gh'è riàt i rinfórs de Milà, avizàcc de 'n quàc cavaliér che gh'è riàt a scapà vià de la baröfa.
Deànti al ezèrcit dei rinfórs lombàrcc gh'éra i cavaliér de la Compagnìa de la Mórt, menàda del legendàre Alberto de Giüsà, en manìpol de cavaliér selesiunàcc che gh'éra züràt de protèger el sò comandànt enfìna a la mórt. Chèsti i töl de mìra con töta la sò füria l'ezèrcit del imperadùr, che ciapàt a la 'mprüìza 'l fenesarà per véser batìt. Federìco Barbarósa 'l vedarà strepà zó 'l so stendàrt, ciapà 'n ostàgio i sò soldàcc e pò a 'n quac sò parét, e a la fì 'l sò caàl el vegnarà trepasàt de na lància. Scalsàt de caàl l'imperadùr el riarà a scapà a pè e a riparàs quàze per miràcol endèl castèl de Legnà.