Domenico Barbaja

De Wikipedia
Lombard Quest articol chì l'è scrivud in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda
El Barbaja in di agn 1820

El Domenico Barbaja (Milan, 10 de avost 1777 - Napoli, 19 de otover 1841) a l'è stad un imprenditor e barista lombard.

Biografia[Modifega | modifica 'l sorgent]

Om de gran energia, l'ha scominciad a lavorà in del mond di cafèaus, indova che l'ha fad fortuna con la barbajada, o ben una bevanda a bas de cafè, panera e cicolat, che 'l gh'ha havud inscì tant de sucess che l'è stad bon de dervì 'na serie de cafè in la cità domà a vendéla.

Quand che gh'è stad i guerre napoleoneghe l'ha fad 'n oltra fortuna a vender munizzion e, quand che i frances hann legalizad el sgioeugh d'azard, l'ha tacad anca a fà el mazzer a la Scala, fina a ciapà el contrat per gestì tut el sgioeugh del Teater in del 1805. Cont i frances che eren dree per rivà in Bassitalia el taca a preocupàss de ciapà di concession lilinscì, e in del 1806 el riva in la cità partenopea.

In del 1809 ghe dann in concession el Teater San Carlo, la cà de l'opera pussee importanta de Napoli, e anca el Teater Noeuv, oltra a du alter teater pussee piscinit, che 'l gh'ha havud in gestion fina al 1824. A Napoli el viveva in del Palazzi Barbaja, in del quarter San Ferdinando.

Fina al 1821 l'ha gestid anca i teater viennes de Kärntnertor e 'l Theater an der Wien. Poeu, in del 1826, l'è tornad a Milan per un poo per ciapà in gestion la Scala, per tornà poeu in di Do Sicilie.

Gh'ha dad lavorà al Gaetano Donizetti, Vincenzo Bellini, e Carl Maria von Weber, in del 1815 gh'ha dad al Gioacchino Rossini un contrat de set stagion e 'l compositor l'ha fad des oeuvere, in tra de lor Otello, Armida, Mosè in Egitto, Ermione, La donna del lago e Maometto II.

In tra i cantant volud del Barbaja gh'eren el Giovanni David, l'Andrea Nozzari, el Michele Benedetti e anca l'Isabella Colbran, che l'è stada l'amanta del Barbaja, ma poeu l'ha lassad per el Rossini. El se metarà poeu con la Cecconi.

L'è infin mort a Posillipo in del 1841.

Bibliografia[Modifega | modifica 'l sorgent]

  • Budden, Julian (1998), "Domenico Barbaia" in Stanley Sadie, (Ed.), The New Grove Dictionary of Opera, Vol. One. London: Macmillan Publishers, Inc. ISBN 0-333-73432-7 ISBN 1-56159-228-5

Alter proget[Modifega | modifica 'l sorgent]