Italian de Lombardia

De Wikipedia
Lumbard ucidental Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

Cont italian de Lombardia (it.: italiano regionale lombardo) s'intend on dialett de la lengua italiana.

L'italian de Milan[Modifega | modifica 'l sorgent]

Fonetega e fonologia[Modifega | modifica 'l sorgent]

Vocalism[Modifega | modifica 'l sorgent]

  • Slongament di vocai tonegh, soratutt in posizion final:
    • PERCHÉ, italian standard [per'ke], italian milanes [per'kɛː]
    • SARÀ, it. stand. [sa'ra], it. mil. [sa'raː]
  • Nasalizazion di vocai in silaba sarrada su de 'na nasal (despess realizada 'me ona velar):
    • PENSO, it. stand. ['pɛnso], it. mil. ['pẽŋso]
    • MANCA, it. stand. ['maŋka], it. mil. ['mãŋka]
    • TEMPO, it. ['tɛmpo], it. mil. ['tẽŋpo]
  • Parnonzia sarrada de la E tonega final de silaba:
    • BENE, it. stand. ['bɛne], it. mil. ['beːne] (cf. lmo. [bẽː])
    • CIELO, it. stand. ['tʃɛlo], it. mil. ['tʃeːlo] (cf. lmo. [tʃeːl])
    • TELEFONO, it. stand. [te'lɛfono], it. mil. [te'leːfono]
  • Istess el var per el ditongh ie.
    • PIENO, it. stand. ['pjɛno], it. mil. ['pjeːno] (cf. lmo. [pjẽː]
    • MIELE, it. stand. ['mjɛle], it. mil. ['mjeːle] (cf. lmo. [meːl])
  • La E la se parnonzia streccia anca denanz ai vocai [a], [e], [o]:
    • IDEA, it. stand. [i'dɛa], it. mil. [i'deːa]
    • MUSEO, it. stand. [mu'zɛo], it. mil. [mu'zeːo]
  • Denanz ai consonant doppi, la E l'è quasi semper averta:
    • BELLEZZA: it. stand. [be'lːetsːa], it. mil. [be'lːɛtsːa] (cf. lmo. [be'lɛsa])
    • CASETTA: it. stand. [ka'zetːa], it. mil. [ka'zɛtːa] (cf. lmo. [ka'zɛta])
    • MESSO: it. stand. ['mesːo], it. mil. ['mɛsːo]
    • STELLA: it. stand. ['stelːa], it. mil. ['stɛlːa] (cf. lmo. ['stɛla])
  • In alter cas, la E la presenta ona oscilazion:
    • NEBBIA: ['nebːja] o ['nɛbːja] (cf. lmo. ['nɛbja])
    • VENDEMMIA: [veŋ'demːja] o [veŋ'dɛmːja]
    • CORTECCIA: [kor'tɛtʃːa] o [kor'tetʃːa]
    • SEPPIA: ['sɛpːja] o ['sepːja]
  • La E tonega final l'è despess averta, cont ona quai oscilazion:
    • PERCHÉ, it. stand. [per'ke], it. mil. [per'kɛː]
    • RE (el marì de la regina), it. stand. [re], it. mil. [rɛ]
    • RE (la nota musegal), it. stand. [re], it. mil. [re]
    • ME, it. stand. [me], it. mil. [mɛ]
    • FINCHÉ, it. stand. [fiŋ'ke], it. mil. [fiŋ'kɛ] o [fiŋ'ke]
  • La parnonzia de la O tonega l'è meno regolar, e despess l'è parnonziada streccia, al contrari del standard:
    • BOSCO: it. stand. ['bɔsko], it. mil. ['bosko] (cf. lmo. [busk])
    • COSTO: it. stand. ['kɔsto], it. mil. ['kosto] (cf. lmo. [kust])
    • SCORGERE: it. stand. ['skɔrdʒere], it. mil. ['skordʒere]
  • In alter cas, la O l'è averta quand che in del standard l'è l'incontrari:
    • CORRIDOIO: it. stand. [korːi'dojo], it. mil. [korːidɔjo]
    • COLONNA: it. stand. [ko'lonːa], it. mil. [ko'lɔnːa] (cf. lmo. [ku'lɔna])
    • POSTO: it. stand. [pos'to], it. mil. [pɔs'to] (cf. lmo. [pɔst])
    • DOCCIA: it. stand. ['dotʃːa], it. mil. ['dɔtʃːa]
    • DOPO: it. stand. ['dopo], it. mil. ['dɔpo] (cf. lmo. ['dɔpu])
    • QUATTORDICI: it. stand. [kwa'tːorditʃi], it. mil. [kwa'tːɔrditʃi] (cf. lmo. [kwa'tɔrdəs])
  • In d'on quai cas, gh'è di oscilazion:
    • GIOSTRA: ['dʒostra] o ['dʒɔstra]
    • SPOSO: ['spoːzo] o ['spɔːzo] (cf. lmo. [spuːs]
    • GIOVANE: ['dʒoːvane] o ['dʒɔːvane] (cf. lmo. ['dʒuːin])

Consonantism[Modifega | modifica 'l sorgent]

  • In del cas di consonant, i variazion reguarden soratutt el grado de intensità. In de la parnonzia milanesa i consonant doppi tenden a smorzàss, anca se la geminazion la resta istess:
    • PALLA: it. standard e it. mil. ['palːa] (cf. lmo. ['bala])
  • L'indeboliment a gh'è soratutt se 'l raforzament de l'italian standard l'è minga marcaa in de l'ortografia.
    • AGLIO: it. standard ['aʎːo], it. mil. ['aːʎo]
    • COSCIA: it. standard ['kɔʃːa], it. mil. ['kɔːʃa]
    • AZIONE: it. standard [a'tsːjone], it. mil. [a'tsjone]
    • BAZAR: it. standard [ba'dzːar], it. mil. [ba'dzar]
  • Gh'è minga el raforzament sintattegh:
    • A CASA: it. standard [a 'kːaːsa], it. mil. [a 'kaːza]
    • FA CALDO: it. standard [fa 'kːaldo], it. mil. [fa 'kaldo]
  • I consonant nasai vegnen parnonziaa 'me velar a la fin de la silaba, cont on efett nasalizant in su la vocal precedent (varda anca pussee de soravia):
    • DENTE: it. standard ['dɛnte], it. mil. ['deŋte]
    • TEMPO: it. standard ['tɛmpo], it. mil. ['teŋpo]
  • Compagn de tutt el Nord, anca a Milan gh'è minga distinzion in tra [s] e [z] intervocalega, che la vegn semper parnonziada [z]:
    • MESE: it. standard ['meːse], it. mil. ['meːze]
    • TRANSITO: it. standard ['transito], it. mil. ['tranzito]
  • L'africada sorda dental l'è semper sonora in posizion inizial:
    • ZUCCHERO: it. standard ['tsukːero], it. mil. ['dzukːero] (ma lmo. ['syker])

Morfosintass[Modifega | modifica 'l sorgent]


Lessegh[Modifega | modifica 'l sorgent]

Per savenn pussee, varda l'articol Lombardism.

In del Italian de Lombardia se troeuven di verb fraseologegh ch'i gh'hinn minga in del italian standard. Per esempi:

Lombard Italian lombard Italian standard
Fà su Fare su Avvolgere, costruire
Fà foeura Far fuori Uccidere
Ciappà denter Prender dentro Urtare

Important anca, semper in del settor verbal, el manteniment dell'ottativ, che gh'è in di lengov galloromanz ma minga in del toscan.

Vos corelaa[Modifega | modifica 'l sorgent]

Font[Modifega | modifica 'l sorgent]