Helianthus tuberosus

De Wikipedia
Helianthus tuberosus

Classifigazion sientífiga
Regn: Plantae
Division: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Ùrden: Asterales
Famìa: Asteraceae
Sota-famìa: Asteroideae
Stìrpa: Heliantheae
Sota-stìrpa: Sin asignar
Zèner: Helianthus
Spéce: H. tuberosus
Nomm binomial
Helianthus tuberosus
L.

Helianthus tuberosus l'è 'na spéce de piànta de fiùr perène de la famìa botànica de le Asteraceae e en Lumbàrt e en lèngua italiàna i è ciamàcc Topinambur (anca tartuffol en lombard occidental[1] ) .

Ol nòm del gèner, compàgn de chèl del girasùl, l'è Helianthus, paròla che la é dal Gréch antìch e che l'è fàcia da Helios cioè sul e ”Anthos” che 'l völ dì fiùr e alùra 'l Helianthos 'l sarès ol fiùr del sul. Chèsto nòm l'è lìgat al fàto che i fiùr del girasùl, ma mia chèi del topinùmbur, i se ùlta sèmper de la bànda del sùl, manèra de comportàs mèi cognusìda col nòm de eliotropìsm. [2] Chèsta piànta 'nsèma a chèla del girasùl l'è riàda 'n Eüròpa dal Nòrt Amèrega in del sécol XVII. [3]

Descrisiù[Modifega | modifica 'l sorgent]

L'è 'na piànta erbàcea perène che pöl rià a 'n altèsa de dù o tré méter.

Le fòie i è opòste endèla part sóta del gamp e le diènta altèrne 'ndèla part àlta. I è dröse a tocàle, grànde, co l'aspèt d'ün öf ma 'mpó slongàde 'n pönta e coi òrli capetàcc; chèle piö bàse le pöl rià a 30 ghèi de larghèsa, chèle 'nsìma i è piö pesène e strète

La 'nfiurescènsa la g'ha la fùrma clàsica de chèle de le Asteraceae con dés o vint pétali radiài de culùr zalt bèl cargàt, de 5 o 10 ghèi de larghèsa. De sólet 'l Helianthus tuberosus 'l fiorés a partì da la fì del estàt, m sùra de töt al prensépe del otörno, tra setèmber e noèmber, e se 'l tröa sùra de töt 'n bànda a i stràde, ma ach söl bórd di cap.

I fröcc i è di achéni che se 'nsomèa fés a la somésa dei girasùl, menimà la pàtata de 'ndó che la nas la piànta e che l'è sóta tèra l'è bùna de mangià, l'è dovràda per i animài, ma l'è bùna pò per i òmegn e l'è dólsìna de saùr.

Riferimèncc[Modifega | modifica 'l sorgent]

  1. https://books.google.it/books?id=oidnAAAAcAAJ&pg=PA227&lpg=PA227&dq=tartuffol+crisantemo&source=bl&ots=OqeOhl6q2M&sig=ACfU3U1VW2hcr2ARFcN86_AyYrzpmLex7Q&hl=it&sa=X&ved=2ahUKEwia5-WO7e3rAhWQDuwKHR2sC-EQ6AEwAXoECAEQAQ#v=onepage&q=tartuffol%20crisantemo&f=false; Francesco Cherubini, Vocabolario Milanese italiano , ann 1814, pag. 227, Stamperia reale
  2. G. Dalla Fior, 1985, La nostra flora, Casa Editrice G.B. Monauni, Trènt
  3. G. Dalla Fior, 1985, La nostra flora, Casa Editrice G.B. Monauni, Trènt