Georg Klotz

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

El Klotz in del 1958

El Georg „Jörg“ Klotz (nassüü 'l 11 Setember del 1919 a Walten, un paesin Südtirules che 'l pertuca al cumün de St. Leonhard in Passeier, e decedüü 'l 24 Sgenee del 1976 a Telfes im Stubai) l'è staa in di agn 60 vün di ativista ai vèrtes del Befreiungsausschuss Südtirol (BAS), el muiment terurista independestista Südtiroles.

La Vida

El Georg Klotz l'era 'l fiö, 'l pü giuen, di vot bagaj del faree Südtirules Anton Klotz e de la sua miee, la süra Rosa. Chersüü sü in de la Val Passiria, de mestee l'ha faa 'l faree, cumpagn del so papaa, ma anca 'l carvunee e l'è anca staa patrun de na Resegaria. In de l'Avril del 1950 l'ha tolt miee in la maestra de scöra Rosa Pöll cunt la qual l'ha vivüü in de la fararia de Walten insem ai so ses bagaj.

De bagaj l'ha vivüü in so la sua propia pel i tentatif de furzada talianizzassiun di Fascista Talian in Südtirol. Dürant la Segunda Guera Mundiala 'l Klotz l'è staa sutufiscial in de la Wehrmacht e l'ha servii in Nurvegia, in del Mar del Nord e arent a Stalingrad. In di agn de la guera l'ha faa cünt de guadagnass la Crus de Fera de prima e segunda class, già che l'era un suldaa de gran valur e curagg. Fenida la guera, e gnüd amò a cà, a l'ha tacaa sü a crüssiass de la libertaa del Südtirol e in del fà insci 'l s'è giuntaa aj ativista del BAS indua l'ha cugnussüü 'l Sepp Kerschbaumer. Prest però hin soltaa föra difarens de upiniun in tra i member del BAS, ciuè in tra 'l toch püssee radical traa inans del Klotz e di so amis, e quel del Kerschbaumer che, al cuntrari, l'era ben püssee muderaa e cuntrari a la viulensa, e che l'ha vengiüü in di vèrtes del muiment.

La Nocc del Fögh

In sü 'l fat se 'l Klotz el sia staa vün di urganisadur de la Nocc del Fögh l'è mai staa faa ciar, a l'è però prubabel che 'n abia savüü. A bun cünt, inans de vess ciapaa di caramba l'è scapaa via in Austria. In di prucess del tribünaa de Milan ch'hin gnüü pö, a l'è staa cundanaa, in absentia, a:

• 1. Prucess del 1965: desdot agn e düü mis per la partegnensa al BAS, e per avè tolt part a la Nocc del Fögh.
• 2. Prucess del 1966: quater agn e quater mis, per ij atentaa dinamitard in de la Passiria.
• 3. Prucess del 1969: vint e trii agn per avè tentaa de cupà suldaa talian.

In d'un ulteriur prucess del Tribünaa de Bulsan el Georg Klotz l'è staa cundanaa a ses agn, set mis e des dì per l'atentaa a la feruvia del Brèner. Tüt insema 'l Klotz l'è staa cundanaa a 52 agn, 1 mes e 10 dì de gatabüja.

Esili

De la famusa Nocc del Fögh inans, el Georg Klotz l'eva vivüü in esili in Austria e l'eva tentaa de segütà a trà inans una guerija cuntra 'l stat talian.

In de la nocc intra 'l 6. e 'l 7. de Setember del 1964 gh'è staa vün che l'ha pruaa a cupà 'l Georg Klotz e 'l so amis Luis Amplatz quand che 'l Klotz e l' Amplatz se truaven in Südtirol. Chel dì lí i düü ativista Südtirules vureven passà la nocc in d'un' era in Saltaus. Quel che l'ha faa l'atentaa l'era un pressulaa di servissi segret italian ciamaa Christian Kerbler, un austrìegh cunt gross prublema mentaj, el qual, menter ch' i düü eren in del bel mezz d'una nocc de slòfen, l'haa traa 'l grilet e 'l n'ha cupaa vün, l'Arplatz, e 'l n'haa ferii l'olter, el Klotz. A bun cünt el Klotz l'è suravivüü a l'atentaa e l'ha faa cünt de 'ndà serüch in Austria. L'assassin Christian Kerbler l'è staa pö cundanaa d'un tribünaa Talian a Perügia a vint agn de gatabüja anca se però, fin al didincö, l'è mai staa ciapaa.

Fat Cürius

El bagaj püssee grand di ses del Georg Klotz, la prufessura de scöra süperiura Eva Klotz, nassüda in del 1951, l'è depütada sin del 1983 in del parlament Südtirules.

Literadüra

• Karl Springenschmid: Der Jörg. Aus dem Leben des Südtiroler Freiheitskämpfers Georg Klotz. Verlag K. W. Schütz, Preußisch Oldendorf 1980, ISBN 3-87725-097-1.
• Eva Klotz: Georg Klotz. Freiheitskämpfer für die Einheit Tirols. Effekt! Buch, Neumarkt an der Etsch 2010, ISBN 978-88-904054-8-8.