Pruvincia de Pavia

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

Pruvincia de Pavia Provinça
Pruvincia de Pavia - Sœmeanza
Dats aministrativ
Stat	Italia
Rejon	Lombardia
Capolœg	Pavia
Politega
President	Giovanni Palli (19 dicember 2021)
Orgen lejislativ	Consiglio provinciale di Pavia
Territore
Coordinade	45°11′N 9°09′E
OSM	43483
Superfix	2 965 km²
Abitants	534 506 ab. (31 dicember 2022)
Densitaa	180.27 ab./km²
Confin	cità metropolitana de Milan, Pruincia de Lod, Provincia de Piasenza, Pruvincia de Lissandria, Provincia de Vercei e Pruvincia de Nuvara
Fus orari	UTC+01:00 e UTC+02:00
Varie
Codex ISO 3166	IT-PV
Codex postal	27100, 27010-27059
Sigla autom.	PV
Codex ISTAT	018
Codex catastal
Cl. climatega
Cl. sismega
Localizazion
Pruvincia de Pavia - Localizazion
Sit istituzional

La Pruvincia de Pavia l'è una pruvincia de la Lumbardia ucidentala, traversada dai fiüm Po e Tisin, che se incuntren a quater chilometer a val de la cità de Pavia. La cunfina a nord cun la pruvincia de Milan, a est cun quela de Lod, a ovest cunt el Piemunt (pruvinc de Lissandria e Nuara), a süd cun l'Emilia-Rumagna (pruvincia de Piasenza).

El teritori l'è spartii in trì dai dü fiümm magiur che la traversen:

• la Lumelina, a ucident del Tisin e a nord del Po, l'è un piatun cultivaa per la magiur part a ris;
• l'Ultrepò, a süd del Po, l'è pianüra a nord e al cumeicia a luvà sü (runch de l'ultrepò) fin a rivà a tucà i Apenit a süd (Mont Penes);
• el Paves, in tütt el rest de la pruvincia, da la part de Milan e Lod.

L'ecunumia l'è simel a quii di alter pruvinc de la bassa lumbarda: l'agricultüra la porta via un nümer piscinin de lavuradur, ma l'è intensiva, cürada e se pö rivà a gross risültaa: el ris, el furment e 'l furmentun a hin cultivaa in de la pianüra, la vid in di runch de l'Ultrepò; i muntagn a hinn quataa de busch e pastür. Tipich de la pruvincia a l'è l'alevameent di och. Aziend medi e piscinit a rapresenten el gross de l'indüstria pavesa.

La pruvincia la gh'ha una densità de pupulaziun un poo püssee bassa del rest de la regiun, vist anca che gh'hin i muntagn; i center püssee impurtant a hin la capital Pavia, Vigeven (la "capital" de la Lumelina), Vughera (la "capital" de l'Ultrepò), Stradèla e Murtara.

Comun

I comun de la Pruvincia de Pavia a hinn Lagna, Albared, Albunes, Albüssan, Reina, Casél, Bagnèra, Barbiané, Bascapè, Bastida, Batüda, Belgiujus, Bereguard, Burgaré, Burgh Pariö, Burgh San Sir, Burgh Rat, Burnasch, Busnasch, Bràlu ad Preigöra, Bräm, Bërsana Bütarón, Brònn, Crëvgnan, Cämp Spinus Albarée, Candia, Colli Verdi, Canee, Carbunèra, Casanöva, La Catisma, Casé, Casuraa, Cassö, Castäna, Cästegiu, Cästlët, Casté dla Gogna, Castarnöv, Cava, Sésma, Siranöva, Saré, Sargnagh, La Certusa, Sëvsèina, Chignö, Saugnöla, Zilavëgna, Cudvila, Cunfiensa, Cupiän, Curäna, Cornal e Bastida, Corteolona e Genzone, Cruvén, Costa di Nobil, Còss, Cüra, Duran, Frèra, Frighera, Fortünagh, Frascarö, Galiaula, Gambaräna, Gambulò, Garlasch, Giransà, Giüssà, Gudiass, Gulfrens, Gravelòna, Grüpél, Invèrän e Muntagliòn, Landriän, Langusch, Lardirà, Linarö, Lir, Lümé, Lungavila, Maghernu, Marsgnà, Marsän, Med, Minchinigh, La Msäna, Msäna Rabatón, Msanén, Miradò, Muntalt, Mumbèl, Muncalv, Munscän, Montsegal, Muntsé, Muntü, Murnigh, Murtära, Nicorav, Ulévan, Uliva, Utibiän, Palèstar, Pancaräna, Paròna, Pavia, Préda di Giorg, Piev d'Albignö, Piev Porta Murón, La Piev, Pinarö, Al Pissà, Pont Niza, Purtalbra, Rea, Ridaval, Al Turbi, La Riva, Ròbi, Rubech, La Roca, Roca di Giorgi, Rugnän, Rumagnes, Runcar, Rusasch, Ruscala, San Sparian, San Damian, San Gines, San Giorg ad l'Ümlena, San Martin, San Zanón, Sän Näzà, Sant'Aless, Sant'Angiäl, Santa Cristina, Santa Giülëta, Santa Margarita, La Madòna, Sartiräna, Scaldasù, Semiäna, Silvän, Sisiän, Sum, Spessa, Stradéla, Burgh, La Turassa, La Tur, Tur d'Ares, Tur d'Isula, Tur di Negär, Tur Vegia, Tur Sela, Travacò, Trivóls, Trümé, Tröv, Val Nisa, Valegg, Val, La Val, Varz, Vlèss Ümléna, Vlèss, Vrët, Vrüa, Vidigülf, Avgévan, La Vila, Vilanöva, Vilantè, Vistarén, Vughera, Vulpèra, Zavataré, Zcón, Zem, Zanavré, Zèrp, Zarbulò e Zinasch.

Lengua

La lengua ufizial l'è l'italian.
Del punt de vista di lenguv lucai, la Pruvincia de Pavia l'è semper stada un punt de passagg. Tradiziunalment se dis che la püpart de la Pruvincia la parla emilian, anca se al dì d'incö el quader l'è dipingiüü in manera püssee cumplessa. In general, se cred che in de la zona de Pavia e de la Lümelina se parla lumbard, cun culuridür milanes o nuvares a segunda de la zona. In de la Lümelina ucidental, arent a la Sesia, se parlen anca di dialet de tipu piemuntes (munfrin).
L'Ultrapò l'è püssee cumplicaa de definì, anca se pudarissum dì che l'è emilian. In de la punta püssee meridiunal de la pruvincia (per esempi in de la Val Stafura), a gh'è anca di dialet che se vesinen al ligür.