Brüs

De Wikipedia

Lombard Occidental

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.
«Sa 'l plangg i brüsasch, al grigna i pus'ciavin.»
(Pruverbi de Pus'ciav)

Cuurdinàde: 46°15′N 10°8′E

Brüs
Comun
Brüs - Stema
Brüs - Sœmeanza
Brüs - Sœmeanza
Dats aministrativ
Nom ofiçal Brusio
Stat Svìzzera
Canton Grison
Distret Bernina
Lengue ofiçai lèngua italiana
Politega
Sindeg
Orgen lejislativ Consili comunal
Territore
Coordinade 46°15′19.62″N 10°07′08.33″E / 46.25545°N 10.11898°E46.25545; 10.11898
OSM 1684052
Voltituden 780 e 1042 m s.l.m
Superfix 46,29 km²
Abitants 1 114 ab.
(31 dicember 2018)
Densitaa 24.07 ab./km²
Confin Pusc'ciâf, Vila de Tiran, Tej, Verv, Bianzun, Ciür, Tiràn e Grosut
Fus orari
Varie
Prefiss 081
Codex postal 7744, 7747, 7748 e 7743
Sigla autom. GR
Cl. climatega
Cl. sismega
Localizazion
Brüs - Localizazion
Brüs - Localizazion
Sit istituzional


Brüs (inscì anca in tudesch istoregh; italian: Brusio; rumanc: Brüsch) a l'è un cumün sgüisser del distret de Bernina, in del Cantun Grisun. Al gh'ha pü u manch 1101 abitant e una süperfis de 46.29 km², e al se tröva a una altitüden de 780 meter sura 'l nivel del mar.

El cumün de Brüs a l'è tacaa ai cumün de Bianzon (IT-SO), Sciür (IT-SO), Grosott (IT-SO), Pus'ciaf, Tej (IT-SO), Tiran (IT-SO), Verv (IT-SO), Villa de Tiran (IT-SO).

Storia[Modifega | modifica 'l sorgent]

Brüs l'è numenaa per la prima volta in de l'ann 1106 col nomm de Bruse. [1]

L'andament istoregh de la pupulaziun de Brüs l'è indicaa in de la tabela chi de suta:[1]

ann pupulaziun
1803 620
1850 1,000
1900 1,199
1950 1,528
1960 1,445
1970 1,344
1980 1,258
1990 1,220
2000 1,202

Pruerbi in dialet brüsasch[2][Modifega | modifica 'l sorgent]

  • Al can al sbraja indónd ca 'l maja.
  • Al cünta nogót a zifulà, sa l'asan al vòl miga bev.
  • A li cavri, fina in giügn, dagan un pügn.
  • A li femni bögna miga ga dumandà quancc ann li gh'hann.
  • Al sul da fevré al mena al carné.
  • Chi gh’ha tort, crida plü fort.
  • Cura ca 'l ciel al fa la lana, l'aqua l'è miga luntana.
  • Cura ca 'l Frantalun mét sü 'l capel, via la falsc e scià 'l restel.
  • Dal früt sa conóss la planta.
  • Guardévas da l'ann bisest e da quel che ch'i ven apress.
  • I bun amis i henn rar cumè li móschi blanchi.
  • La da l'óm l'è 'l mónd, e 'l mónd da la fémna l'è la cà.
  • La castegna la gh'ha 'l pan e 'l furmagg.
  • La via par rivà al cör da l'óm la passa par al ventricul.
  • San Giacum e Sant'Ana, i pinciaröi gió par la cana.
  • San Lurenz, li castegni cume dent.
  • Sant Andrea da la barba blanca.
  • Voss gh'avé tant móst? Zapa la vigna da óst.

Riferiment[Modifega | modifica 'l sorgent]

  1. 1,0 1,1 Brusio in Todesch, Franzes e Italian in ligna al Dizionari Stòrigh da Svízzera.
  2. VSI - Vocabolario dei dialetti della Svizzera Italiana, Lügan/Belinzona, 1953



Stema del Canton Grison Distret del Canton Grison Stema svizzer
AlbulaBerninaHinterrheinImbodenInnLandquartMalögiaMoesaPlessurPrättigau/DavosSurselva