Tuone Udaina
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
Tuone Udaina (in italian: Antonio Udina) l'è stai l'ültim om bon de parlà la lengua dalmatica.
Nassüd ind a l'isula de Veglia (Krk), el Tuone l'era cunussid cun la scumagna de Burbur (Barbé). Lü, par la verità, l'era miga un maderlengua dal dalmatich, ma pütòst un semi-parladù.
Difati l'om, che l'era anca el sagrista de l'isula, al parleva el venetan cume sò prima lengua[1]: el dalmatich, ind la sò version vegliota, che lü ciameva veclisun[2], l'era la lengua de sò nona. A scola l'ha pö imparad l'italian e anca el tudesch, e da la murusa el cruat. Pö cume om de cesa el cunusseva un po' de latin.
El Burbur l'è mort al 10 de giugn dal 1898, ai ses e mesa de la matina, s'ciupad in aria sura a 'na mina. Prima de mör, el Tuone l'ha però trasmiss el sò bagai de cunuscensa al leguista Matteo Giulio Bartoli che, ind al 1906, l'ha püblicàd dü libor in sü la lengua morta.
Cume el se presenteva lü[Modifega | modifica 'l sorgent]
|
«Ju sai Tuone Udaina de saupranaum Burbur, de jein sincuonta siapto, feilg de Frane Udaina, che, cun che el sant muart el tuota, el avaja setuonta siapto jein. Ju jai nascoit intela cuosa del nuomer trianta, de la cal che se venaja a la basalca, e naum foit tuont a luntun la maja cuosa. Foit dik puas a luntun. Cun che ju jera jaun de dikduat jein, ju jai duot el prinsiap de zar fure de la maja cuosa, a spuas con certjan troki e troke; nu stujaime in cunpanaja alegar e jucurme luok co le buole. Dapu ju jai lassuot cost juk e ju jai duot el prinsiap de zar in ustaraja a bar el mezul de vain, e a jucure a la maura; e feinta la missa nuat e calco cal feinta el dai, tota la nuat stujaime in cunpanaja feinta dik e dikdu troki. Dapu zajaime fure de la ustaraja; zajaime cantur sote le finiastre de la maja murauca...»
|
(Tirad föra da: Bartoli, Matteo Giulio, Das Dalmatische (2 vol.), Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, Wien 1906[3])
|
|
|
«Mi son Tuone Udaina de suranum Barbé, de an cinquanset, fiöl de Frane Udaina, che, quand le mort el sò pà, el gh'eva setantasset an. Mi son nassid indela cà al nümer trenta, de la via che la se và a la basilica, che le miga tant luntan da la me cà. L'è luntana des pass. Quand che s'eri giuin de dasdot an, ho inissiad a andà föra da la mè cà, a spass cun certi fiöi e fiöle; nüm stevum in cumpagnia alegher e giughevum cun la bala. Dopu mi ho lassad chel giögh chi e ho inissiad a andà in ustaria a beu un mez de vin e a giügà a la mora; e fin a la mesa not e d'i volt fin al dì, tüta la not, stevum in cumpagnia, fin a des e dudos fiöi. Pö andevum föra da l'usteria; andevum a cantà suta a le finestre de la mè murusa...»
|
(Tradüssión en lumbard ucidental)
|