Céza de San Bernardì (Lai)
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
 |
Quest articol chì l'è in la Vedrina de la Wikipedia |
|
La céza de San Bernardì l’è ‘n del cümü de Lai ‘n pruìnsa de Bèrghem e l’è stàcia la prìma céza al mónt dedicàda al San Bernardì de Siéna, dezà che l’è stàcia fàcia sö 'n del 1450 l'àn che l'è stacc canonizàt ol sant. Per ol sò valùr istòrech e artìstech l'è ü münümènt nasiunàl, ma l'è ach öna bèla testimoniànsa del manierìsm lumbàrt e öna di póche céze 'n Lumbardéa che al dé de ‘ncö la sìes amò töta afrescàda.
La stòria de la cèza de San Bernardì de Lai
[Modifega | modifica 'l sorgent]La céza 'l l'à fàcia fà sö 'n del 1450 e 'l l'à pagàda de scarsèla sò 'l Eustachio Licini de Poscànt, suernonimàt ol Caciaguèra, che l’éra ü frà mia profès del convènt di Gràsie a Bèrghem, convènt fondàt pròpe dal San Bernardì de Siéna.
La céza l’è lónga 17 méter, l'è làrga 7, la gh’à öna naàda adóma, i dò capèle i è stàcie zontàde a la céza 'nsèma al presbitére 'n del 1532 e 'l campanìl l'è del 1606. La cezìna de San Bernardì, segónt chèl che l'éra stài stabilìt in del testamènt del Eustachio Licini de Poscànt, la stàa 'n pé con chèl che la scödìa dai teré che l'éra lasàt ol Licini e l'éra aministràda da trè Sìndech lüminàcc da chèi de Lai.
Pasàt ol tép del Napoleù i teré e chèl che se scödìa i è 'ndàcc a finì 'n finfirlòra e la cezìna l'à cominciàt a 'ndà a la malùra. A la fì del méla e òt (1800) i gh’à fàcc ü bèl restàüro, ma i è stacc ach istrepàcc vià di afrèsch che se sà piö che fì i à facc.
I afrèsch che 'nfìna al 1967 i éra sö la faciàda de la céza i è stài strepàcc vià e metìcc in de la parochiàl e, fò che la Madóna di Röze che se sà mia chi che 'l l'à pitüràda, i è töcc del Gerolamo Coleù, pitùr bergamàsch de la scöla del Lorèns Lòt; chès-ce afrèsch i è dedicàcc al San Cristòfor, al San Bernardì de Siéna e a l'Asènsa de Nòst Signùr.
Pròpe 'n di agn '70 del sècol XX l’è turnàt l'interès per chèsta cezìna sura de töt gràsie al impègn de la zèt de Lai che la ölìa fà cognòs, sistemà e turnà a fà dì la Mèsa 'n San Bernardì. Pròpe per chèsto in del 1988 gh'è nasìt la Sociasiù di Amìs de San Bernardì che l'à tàcàt a sircà sö i sólcc prima per tègn impé e sistemà i mür, ol tècc e 'l campanìl e pò per mèt apòst, dal 1994 gràsie a i sólcc prestàcc da la Regiù Lumbardéa, i afrèsch e 'l paimét dét in de la céza e 'l portàl del sagràt.
I afrèsch
[Modifega | modifica 'l sorgent]De dét la céza l'è töta afrescàda e gh'è trè cìcli de afrèsch dedicàcc a la éta de la Madóna, a la éta de la Santa Caterina de Alesàndria e a la éta del San Bernardì de Siéna, piö la Pasiù, la mórt e la Resüresiù de Gezü che i è 'n del presbitére. ‘n de la naàda gh’è dù arch che i và da öna parét a chèl ótra e che i sepàra i trì cìcli de afrèsch.
La naàda e i capèle
[Modifega | modifica 'l sorgent]Dét in de la céza, söbet dòpo la pórta, s' tróa 18 riquàder dedicàcc a la éta de la Madóna che, fò che i prim dù 'n bas a drécia che i è del sécol XVIII, i è töcc del 1619 e i éra siglàcc T.L., pitùr che se sà mia chi che l'éra de precìs.
I afrèsch del prim arch i è del Cristoforo Baschenis ol vècc e gh'è pitüràt in del sotàrch i 12 sibìle, menimà in di tìmpani i gh’è la Sant’Agata e la Santa Apolonia e sö i pilàster gh'è pitüràt, sia a drécia che a mansìna, ol San Ròch e chèl de mansìna l'é del pitùr T.L.
La segónda part de la nàada la gh'à i dò capèle afrescàde del 1532. La capèla a drècia l'è dedicàda al San Ròch, i afrèsch i regórda 'l matrimòne mìstech de la Santa Caterina de Alesàndria 'n del mès, sö la mansìna 'l gh’è 'l San Gerolamo penitènt, sö la drécia l'Aparisiù de la Madóna al San Ròch, in del invölt de la capèla i pöcc che i vendèmia, in di tìmpani del arch de la capèla l'Anünciasiù e ‘n del sotàrch e sö i pilàster gh'è di gréche. Töcc i afrèsch de chèsta capèla i è stài facc dal Gerolamo Coleù.
In de la capèla sö la mansìna pròpe söl arch de la capèla s'tróa i sìmboi di quàter evangeléscc e 'n del mès 'l Agus Dei, sö i dù pilàster gh'è ol San Sabastià sö la drécia e 'l San Pancràse sö la mansìna e gh'è ach dò sibìle in di timpani. Dét in de la capèla s'tróa 'n del mès la Madóna del lacc che l’è fòrse del Bartolomeo Suardi, menimà töcc i óter afrèsch de chèsta capèla i è del Gerolamo Coleù e i regórda la Santa Caterina de Alesàndria che la discüt co i filòsofi, sö la mansìna, la santa che la è martirizàda, sö la drécia, e Nòst Signùr sö in del cél tra i àngei chi sùna ‘n del invölt de la capèla.
I afrèsch del segónt arch i è amò del Cristoforo Baschenis ol vècc e gh'è pitüràt in del sotàrch i 12 profécc, in di tìmpani gh'è la Santa Grata, la Santa Margherita, la Santa Löséa e la Santa Barbara e söl pilàster sö la mansìna gh'è 'l Sant Antóne Abàt e söl pilàster sö la drécia ol San Ròch.
Tra 'l segónt arch e 'l presbitére s’tróa i 11 riquàder, sèmper del Cristoforo Baschenis ol vècc, dedicàcc a la éta del San Bernardì de Sièna e 'n di tìmpani del arch del presbitére gh'è pitüràda l'Anünciasiù.
Ol presbitére
[Modifega | modifica 'l sorgent]In del presbitére i afrèsch i è dedicàcc a la éta de Nòst Signùr rapresentàt intàt che 'l préga 'n del órt di Gezemani, intàt che 'l vé bazàt dal Giüda, ìntat che l'è flàgelàt e 'ntat che 'l và sö söl Calvàre e töcc chès-ce afrèsch i gh’avrès de ès del T.L.; menimà i è del Gerolamo Coleù la Depozisiù, ol Gezü zö 'n del Lìmb e, 'n del invölt, l’Asènsa con intùren i 12 Apòstoi e i 4 Evangeléscc.
Söl altàr magiùr la gh'éra la tìla de la Crocefisiù del Gianfrancesco Terzi che l'è stàcia spostàda 'n de la parochiàl in del 1924 e l'à lasàt ol pòst a öna Depozisiù che la gh'avrès de ès de la scöla del Gerolamo Savoldo.