Nikola Tesla

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Nikola Tesla (circa 1893)

Nikola Tesla (en alfabét cirìlich: Никола Тесла; Smiljan (Imper austroungàrich, al dé d'encö Croàsia), 10 de löi del 1856 – Nöa York, 7 de zenér del 1943), l'è stat en enventùr, ingineér mecànich e elètrich e giü dei prumutùr piö 'mportàncc de comercializasiù de l'energìa elètrica. L'è cunusìt suratöt per le sò 'nvensiù rivulusiunàrie endèl camp de l'eletromagnetìsmo, svelöpàde a la fì del sècol XIX e al presépe del sècol XX. I sò brevècc e i sò stüde teòrich i g'ha furmàt le bàzi dei sistémi modèrni de potènsa elètrica corènt alternàda, inclùzo 'l sistéma multifàze de distribusiù de leletricità e 'l mutùr a corènt alternàda, che isé tat i g'ha cuntribüìt a fà nàser la Segónda revulusù 'ndüstriàla.

Tesla l'è nasìt endèl paés de Smiljan, endèl Imper autroungàrich (ma al dé d'encö Croàsia) de 'na famìa sèrba. Piö tàrde el g'ha ciapàt la nasiunalità statünitènsa.

Dòpo la sò dimostrasiù de comunicasiù sènsa fìi per mès de ónde ràdio del 1894 e dòpo la sò vitòria endèla guèra de le corèncc, l'è stàt ricunusìt come giü dei piö grancc inginiér elètrich de töta l'Amèrica.. Bùna part de la sò atività inisiàla l'è stàda piunirìstica per l'ingenierìa modèrna e divèrse de le sò scopèrte i è stàde de 'mportànsa fondamentàl. En chèsto perìodo endèi Stàti Ünìcc la fama del Tesla l'ìa al leèl dei piö grancc inventùr e scensiàcc de la stória ma per vìa de la sò personalità ecèntrica e de sèrte sò afermasiù sö le posibilità de la scènsa che parìa incredìbii, Tesla a la fì l'è stat en pó cunsideràt come 'n scensiàt mat .

Tesla el g'ha mai dat tàta 'mportànsa a le oportunità econòmiche che le sò 'nvensiù le ghe izibìa e l'è nat a finì de mörer poarèt a 86 agn.

El Tesla come ünità de mizüra

L'ünità de mizüra del camp magnétich B del Sistéma Internasiunàl de le Ünità (ciamàt apò densità del flùso magnétich e indusiù magnética), el Tesla, l'è stat ciamàt isé 'n sò unùr de la Conférence Générale des Poids et Mesures (Parìgi, 1960), isé come che l'efèt Tesla de trasmisiù de energìa sènsa fìi a dispuzitìf eletrònich (che Tesla 'l g'ha dimustràt sö scàla pesèna co la làmpada a 'ncandescènsa 'ndèl 1893) che 'l NIkola Tesla 'l pensàa de doprà per la trasmisiù de 'n continènt a l'óter de energìa sö scàla 'ndüstriàl, progèt che l'è restàt mìa finìt, la Wardenclyffe Tower (Tor de Wardenclyffe).

Óltre al sò laurà söl l'eletromagnetìsmo e l'ingenierìa eletromecànica, Tesla 'l cuntribüìt e maniéra diferènta a svelöpà la robòtica, el control a distànsa, el radar, le scènse computasiunài, la balìstica, la fìzica nüclear, e la fìzica teòrica. Endèl 1943, la Cort Supréma dei Stàti Ünìcc la l'ha acreditàt come l'inventùr de la radio.