Ciamà l'erba

De Wikipedia
Lumbard ucidental Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.
«Erba foeura, che l'è marz!»
(Fras ritual del Ciamà l'erba)

Con l'espression ciamà l'erba (o anca sonà l'erba[1], sonà el marz[2], ciamà marz[3], bon marz[4], zampugnera[5]) s'intend ona veggia tradizion e cerimonia lombarda alpina (soratutt Valtolina e Valciavenna, ma anca a Colegh).

L'usanza[Modifega | modifica 'l sorgent]

El primm de marz, di fiolitt e di bagai (ciamaa marziroeu[6]), vann in gir per i camp con di sonaj, baciocch, batagg e campann a ciamà l'erba, per dìggh che l'inverna l'è dree a finì e l'è l'ora che la sponta foeura lee, che i fior i butten e via inscì.
A l'è compagna de la Chalandamarz, che l'è ona tradizion engadinesa (e l'è ciamada inscì anca in tutt el Grison italian: Pos'ciav, Bregaja, la Mesolcina...).
In de la Val Tarten l'usanza, che ghe diseven anca ciamà marz, la se faseva el dì prima, el 28 de febrar. I bagaitt che naven in gir cont i baciocch cantaven inscì:

«Marzin marzett

demm vergott int ol sacchett;
se 'l fee car i vost fioeui,

féggh dol ben ai marzaroeui!»

A la Briga inscambi la se ciama sonà de marz ([su'na da'mars]), e de norma l'è celebraa el 28 de febrar. Lilinscì la gent (minga domà i bagaitt) la va in gir per el paes cont i batagg.

A Soregh (CO)[Modifega | modifica 'l sorgent]

A Soregh - soratutt in la frazzion de Bugiall - i marziroeu (i bagaitt fina a l'adolescenza; on temp i era domà i mas'c) passen de cà in cà cont i sampugn e vestii de paisan per saludà la primavera. Despoeu d'avè ricevuu n'ofertina de la fameja che la viv in cà (de norma farina de carlon o olter robb de mangià), reciten on paternoster e tacchen a sonà coi sampugn per dessedà l'erba indormentada. Se la fameja la ghe respond minga a l'invid di bagai, i marziroeu tacchen a vosàggh adree e cridà "formigh e ratt!"[7].
La festa la finiss la sira, indè che i don ramaa su duranta el dì a vegnen spartii in tra i bagai in d'ona cena comuna.

Bibliografia[Modifega | modifica 'l sorgent]

  • Roberto Leydi, Spazi antichi e nuovi della festività popolare. Lombardia, in AA.VV., Le tradizioni popolari in Italia, a cura de Alessandro Falassi, Milan, ed. Selecta.
  • Roberto Valota, Chiamare l'erba, Ogionn, Cattaneo Editore.

Vos corelaa[Modifega | modifica 'l sorgent]

Referenz[Modifega | modifica 'l sorgent]

  1. comune.gordona.so.it
  2. fraciscio.it Arqiviad qé: [1]
  3. paesidivaltellina.it
  4. Sandro Massera, Vocabolario del dialetto di Novate Mezzola, Ciavenna, Centro Studi Storici Chiavennaschi, 1985.
  5. lapievedivilla.it Arqiviad qé: [2]
  6. prolocolario.it Arqiviad qé: [3]
  7. brevanews.it

Ligamm de foeura[Modifega | modifica 'l sorgent]