Arbed-Cagion

Arbed-Cagion (Arbedo-Castione) a l'è un cumün svizzer del distret de Bellinzona. in del Canton Tesin. Al gh’ha pressapoch 4 576 abitant (dato del 31 Desember 2013^[1]) e una süperfiss de 21.52 km², e al se tröva a una altitüden de 283 meter sura al livel del mar.

L'è furmaa de du abitaa: Arbed (che 'l ciappa dent anca la frazzion de Murinasc) e Cagion, sitüaa in süi du spond del fiüm Moesa, arent a la conflüenza cul fiüm Tesin.

El cumün de Arbed-Cagion a l'è tacaa ai cumün de Bellinzona, Clar, Gnosca, Gurdün, Lümin, Rorè (GR) e Sant Antoni.

Esempi de dialet de Arbed[Modifega | modifica 'l sorgent]

Per savenn pussee, varda l'articol Dialett de Bellinzona.

Um om el gh'eva düü maton.
El püssee sgiun da 'sti düü el g'ha dicc al pà: "Pà, dam fora la mèe part da sustanzia che 'm tóca!", e lü el g'ha facc fora i part.
Poch dì dopu el fiöö püssee sgiun, tirò 'nsema tüt el facc sò, l'è nacc in d'um paies luntan, e lì in poch temp a l'ha majò fora tüt, cul ciocataa e naa a girolda.
E quand l'ha biüü facc net, a gh'è gnid nu grand carestia in chel paies lì, e l'ha scumenciò a bat in di còst.
E l'è nacc in d'um sciur in chel paies a cercaa da lavuraa, e 'stu sciur el l'ha mandò 'n di sò fundi a cüraa i pursciöi.
E lü al cercava d'impiönii la büseca cui giand ch'i majava i pursciöi: e nessün i ga 'n dèva.
Alura, pensandu a chel che l'èva facc, l'ha dicc in tra da lü: "Quanti lavurant in cà dal mè pà i g'ha da majaa e da bev a saziatè, e mì chì a crepi da la fam!
Ma leverò sü, a nerò dal mè pà e ga diserò: Pà, huu facc pecad cuntra dal Signur e cuntra da tì.
Rumai mì a som piü dögn da vess ciamò tò fiöö: tratum cumèe vün di tò lavurant".
E l'è levò sü e l'è nacc dal sò pà. E l'eva ancamò distant quand che 'l sò pà el l'ha vist, e g'ha gnid cumpassion; el g'ha nacc incuntra, e 'l g'ha bütò i brasc al col e 'l l'ha basò.
E 'l fiöö el g'ha dicc: "Pà, huu facc pecad cuntra dal Signur e cuntra da tì; rumai a som piü dögn da vess ciamò tò fiöö".
E 'l pà el g'ha dicc ai sò servituu: "A la svelta, tödì scià el vestì püssee bel e metìgal sü, e metigh dent l'anel in dal did, e metigh sü i scarp.
E menèe scià 'l vedöl ingrassò, e mazzèl, e pö sa maja e sa bev a son da campanin!
Parchè 'stu mè fiöö l'eva mort e l'è resüscitò; l'eva perdü e l'è stacc truvò". E i ha scumenciò a majaa e bev.
El fiöö magiur l'eva fora in di fundi a lavuraa; e cul turnaa indrè, quand l'è stacc arenn a la cà, l'ha sentid ch'i sonèva e ch'i balèva.
Alura l'ha ciamò scià um famöj e 'l g'ha dumandò cussèe che l'eva tüt 'stu muviment.
E 'l famöj el g'ha respundü: "L'è gaid a cà 'l tò fradöl, e 'l tò pà l'ha mazzò um vedöl ingrassò da la cuntentezza che l'ha truvò san e despost".
E lü l'ha ciapò rabia e 'l vurèva miga naa dadent. Alura el g'ha gnid fora el sò pà e l'ha scumenciò a pregàl.
Ma lü el g'ha respundü al sò pà: "Guarda um bot: mì l'è sgià tanti ann che ta servissi e hu sempru facc segund i tò cumand; ma tì te m'hè mai dacc un cauret par majaa cui mè amis;
ma adess che gh'è gnid a cà 'stu tò fiöö che l'ha majò fora tüt chèl che 'l gh'èva insèma ai pütann, tì t'hè mazzò par lü el vedöl ingrassò".
Ma el pà el g'ha dicc: "Sent, el mè mat: ti te sè sempru insèma da mì e tüt chèl che g'ho mì l'è tò;
e l'eva anca giüsta da faa nu legria, parchè 'stu tò fradöl l'eva mort, e l'è resüscitò; el s'eva perdü e l'è stacc truvò".

(Vittorio Pellandini, Glossario del dialetto d'Arbedo, Belinzona, 1895)